خلاصة:
مهر یکی از ایزدان مهم در آئین زرتشت بود. قبل از پادشاهی گشتاسب که هنوز نامی از زردشت در شا هنامه نیست، کیخسرو با ایزدان زردشتی ستوده میشود. قدیمیترین سرود اوستا بعد از فروردین یشت، مهر یشت نام داردمهریشت شامل دو بخش است: بخشی که قبل از ظهور زردشت وجودداشته است ویشتی که بعد از ظهور زردشت نوشته شده است. در دوران اشکانی آیین مهر توسط سربازان به آسیای صغیر واز آنجا به اروپا راه یافت و در حدود چهار قرن اروپا را تحت سیطرۀ خود داشت. آیین میترا در اروپا به صورت دگرگون شدهای از آیین مهر در ایران بود. امپراطوران روم مهرابههای بسیاری در اروپا ساختند. افسانههای بسیاری برای تولد مهر ساختهاند. در اساطیر کهن ایران میترا از صخرهای زاده شده است و هنگام زاده شدن خنجری در دست دارد. میترا گاو نخستین را در غاری کشت با کشتن گاو آفرینش شروع میشود. و از تک تک اعضای بدن او گلها وگیاهان وخوشههای گندم روییده میشوند. اما کشتن گاو در نزد پیروان میترا به شدت افراط میشد و زردشت با شعار شکایتگاو نخستین از مردم نزدگشتاسب میرود و گشتاسب با قبول دین زردشت، آیینهای مهری را برانداخت. آیین مهر در اروپا با قدرت گرفتن مسیحیت ومسیحی شدن کنستانتین امپراطور روم در قرن چهارم میلادی از میان رفت در حالیکه بسیاری از آداب ورسوم آیین مهر در مسیحیت رواج یافت مساله این پژوهش چیستی مفاهیم نمادین ایزدمهر در اروپا و ایران و هدف آگاهی از مفاهیم نقش این ایزد و چگونگی حضورش در دو منطقه جغرافیایی است.
ملخص الجهاز:
جعفري (١٣٩٦)، در پژوهش خود تحت عنوان "تأثير مهر پرستي بر مسيحيت " مي نويسد:" مهر، ميترا يا مثيره از ايزدان باستاني آريائي يا هند و ايراني پيش از روزگار زرتشت است که معني عهد و پيمان و محبت و خورشيد نيز مي دهد که پس از ظهور حضرت زرتشت > ٤٩ و رواج دين زرتشتي، يکي از ايزدان يا فرشتگان دين مزديسنا گرديد.
٢. آورزماني (١٣٩٧)، در پژوهش خود تحت عنوان " آيين مهر در اسطوره و تاريخ و سير تحول آن در شرق و غرب " مي نويسد:" مهر، بزرگ ايزد آريائي که نماد نور و فروغ خورشيد، ياور جنگجويان راستين و خداي عهد و پيمان بوده ، پس از مهاجرت آريائيان به ايران و هند جايگاه ويژه اي داشت چنانکه در هندوستان در کنار ساير خدايان بود و نزد ايرانيان ستايش مي شد و مقام بالايي داشت .
٣. دادور و مير عمادي (١٣٩١)، در پژوهش خود تحت عنوان " پوشاک ايراني ايزد مهر، نمادي شرقي در فرهنگ و تجليات ميترا در غرب " مي نويسند:" پوشاک مردمان ايران زمين در دوران باستان از مواردي است که نقش بسزايي در فرهنگ اين سرزمين ايفا مي کند و در پوشاک ايزدمهر، الگوي ايراني را مي توان ديد.
در ودا ميترا خداي صلح و در اوستا خداوند اخلاق و حافظ ، صداقت و وفاداري شناخته شده است ، (جلالي نائيني، ١٣٧٢، ١٢٠)، شايان در اين زمينه مي نويسد:" يکي از خداياني که از زمانهاي قديم در ايران و هند مورد پرستش و احترام بود، مهر يا ميترا است .