خلاصة:
این پژوهش تاثیر موسیقی در دیوان اشعار امیرخسرو دهلوی، شاعر مشهور پارسی گوی هند را بررسی میکند و در نظر دارد از طریق ارائه بسامد و کیفیت کاربرد لغات و اصطلاحات موسیقی و نقد و بررسی ارای موسیقایی در خصوص امیرخسرو جایگاه موسیقی در دیدگاه این شاعر را معلوم کند.
بسامد موسیقایی دیوان اشعار وی نشان میدهد که وی 129 لغت و اصطلاح موسیقی نظیر اصطلاحات خاص (رهاوی) لغات عام (عشاق) انواع سازها (بربط) را در 281 بیت به کار برده و آنها را در 421 بیت تکرار کرده است. شاعر در غزلیات با 245 بیت موسیقایی بیشترین بسامد را برای بیان مضامین ستایش، توصیف و بیان احوالات خود و حالات قلندری، رد زهد ریایی و دعوت به شادی و طرب اختصاص داده است.
اگرچه شاعر با موسیقی هندی و موسیقی مقامات (سنتی) رایج در ایران آشنایی داشته، فقدان کاربرد اصطلاحات موسیقی هندی و حضور اندک اصطلاحات خاص موسیقی (موسیقی مقامات ایرانی) بیانگر توجه شاعر به معنای کلام است. امیرخسرو موسیقی دان بوده و در شناسایی سنتهای ادبی-موسیقایی ایرانی در محیط هنری هند سهم به سزایی داشته است.
This reaserch is studing on influence and effect of music in the poetry of Amir Khusrow Dehlawi ,The famous and well known Persian poet of India. He used musical skills in his pomes very well. With 129 words and terms such as , Certain specific(Rahavi) and general terms(oshagh) ,expression phrases and different instruments (Barbat) have been used by him in expressing general themes, such as praise and worship of the beloved and lover, the self-description of the very poet , the status of musicians and invitation to happiness and joy. Musical verses in Amir Khusrow poems Divan are amounted to 281 verses where 421 music terms and expression have been frequently repeated and his Ghazals have had the most frequencies with 245 verses. Although He is also credited with enriching Hindustani classical music by introducing Persian and elements in it ,He haven’t used Indian and turkish music terms in his poems. He had been influenced by Iranian poets and poetry music tradition and had spread the same in India.
ملخص الجهاز:
کاربرد و ويژگي هاي موسيقي در ذهن و زبان اميرخسرو دهلوي (بررسي و بسامد لغات و اصطلاحات موسيقي در ديوان اشعار اميرخسرو) 1 منصوره ثابت زاده استاديار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران جنوب تاريخ دريافت : ٨٩/٨/١٠ * تاريخ پذيرش : ٨٩/١٠/١٥ چکيده ايـــن پـــژوهش تـــاثير موســـيقي در ديـــوان اشـــعار اميرخســـرو دهلـــوي، شــاعر مشــهور پارســي گــوي هنــد را بررســي مــي کنــد و در نظــر دارد از طريـــق ارائـــه بســـامد و کيفيـــت کـــاربرد لغـــات و اصـــطلاحات موســـيقي و نقــــد و بررســـــي اراي موســــيقايي در خصـــــوص اميرخســــرو جايگــــاه موسيقي در ديدگاه اين شاعر را معلوم کند.
(رک، شبلي نعماني، ٩٩:١٣٣٥ ) اصطلاحات نقش و ريخته مؤلف درتذکره ميخانه در توصيف موسيقيداني اميرخسرو به برخي تصنيفات وي چنين اشاره کرده است : «آن خسرو نکته سنجان و سرور خرد با وجود فضل صوري و معنوي در علم موسيقي مهارت تمام داشته تصنيفات دلپذير و نقش هاي بي نظير ترتيب داده و الحان نيز مصنفات او در بين نغمه سنجان هند بر زبان است و مردم ما را از استماع آن نغمات ذوق ها دست ميدهد.
در تصحيح ديگري به کوشش محمد روشن ، ١٥ غزل (رک،روشن ١٣٨٦: ٨٩٤) با عنوان غزل هاي نو يافته ، به غزليات اميرخسرو اضافه شده است که دردوبيت از اين غزليات ، اصطلاحات موسيقي بدين ترتيب به کار رفته اند: مطربا سوي چمن وقت گل آهنگ تو کو صوت تو، نغمه تو، بربط تو، چنگ تو کو (894) بلبل از تيزي آواز جگرها بشکافت مرده باشد که ندارد ز جراحت اثري (894) غزليات اميرخسرو، با سر پرشوري که شاعر در عشق و عاشقي دارد، جايگاه مناسبي براي حضور لغات و اصطلاحات موسيقي به شمار ميرود.