خلاصة:
گرایشهای صوفیانه در تاریخ عرفانی همواره وجود داشته است. اما ماهیّت و نسبت این گرایشها با ساختار سیاسی و دینی متفاوت بوده است. از زمان پیدایش آیین و مسلک تصوّف، برخی از زمامداران و حکّام سیاسی به خاطر مقتضیات گوناگون، نسبت به صوفیان اهتمام خاصی داشته و در جلب و رضایت خاطر آنان تلاش میکردهاند. بعضی از فرمانروایان و حکمرانان دوره ایلخانی و تیموری به دلیل داشتن مشرب عرفانی، به مشایخ توجه میکردند و به شکلهای متفاوت با صوفیان در ارتباط بودهاند. این بررسی در پی آن است تا به محورهای اصلی ارتباط بین زمامداران و حکّام سیاسی دوره ایلخانی و تیموری با صوفیان بپردازد و یا: 1- دلایل حمایت زمامداران و حکّام سیاسی دوره ایلخانی و تیموری، از ساختن خانقاهها، تأمین مایحتاج خانقاهها و کمک مالی به صوفیان را مورد تحلیل قرار دهد. 2- تأثیرات دعا، کرامات و سماع صوفیان، در ایجاد ارتباط با زمامداران و حکّام سیاسی دوره ایلخانی و تیموری را بررسی نماید. 3- اهمیت پند و حاذق بودن صوفیان در برابر حاکمان دوره ایلخانی و تیموری را مشخص کند. 4- عوامل جانبداری حکمرانان دوره ایلخانی و تیموری از صوفیان را در سختی، جنگ و جهاد در نقش مشاور، مورد بررسی قرار دهد.
Sufi tendency has always existed in the history of mysticism. But the nature and trends of this varied political and religious structure. Since the emergence of religion and revered Sufi figures, some political leaders and rulers because of various circumstances, of particular concern to Sufis and their efforts have attracted and satisfied. Some of the patriarch and Timurid rulers and rulers because of their spiritual disposition, were given to elders and different forms of Sufi been in contact with. Following this review it is up to the main axes of communication between political leaders and rulers of the Timurid period patriarch and pay the Sufis or: 1. Reasons for Supporting the patriarch and Timurid rulers and political leaders, from the hospice, the hospice provider and financial assistance to analyze the Sufis. 2. The effect of prayer, miracles and listening to Sofian, to make connections with political leaders and rulers of the Timurid period and to check the patriarch. 3. The importance of expert advice and Sufis against the rulers of the Timurid period and specify the patriarch. 4. Siding rulers of the Timurid period and patriarch of the Sufi in difficulty, war and jihad in the role of consultant, examines.
ملخص الجهاز:
بررسي علل روابط صوفيان با زمامداران و حکام سياسي در دوره ايلخاني و تيموري 1 هادي عباس نژاد خراساني کارشناس ارشد زبان و ادبيات فارسي ، دانشگاه پيام نور مرکز بابل تاريخ دريافت : ٩٥/٨/١١ تاريخ پذيرش : ٩٥/١٢/٢٧ چکيده : گرايش هاي صوفيانه در تاريخ عرفاني همواره وجود داشته است .
«به گرد خواجه و شه چند گردي گريزي جوي زين خلقان به مردي چـو ميبيني که دايم خلق بسيار بـمـانـد از پـي دنـيـا طـلـبـکـار» (عطار نيشابوري، ١٣٨٦: ٥٠٥) حافظ شيرازي هم مصاحبت و همنشيني با حاکمان و فرمانروايان را هم مانند تاريکي شب يلدا ميداند: «صحبت حکام ، ظلمت شب يلدا است نور زخورشيد جوي بو که آيد» (حافظ شيرازي، ١٣٨٧: ٢١٨) وقتي انديشه هاي عرفاني اسلام و طريقه ي زندگي صوفيان به ديار هند راه يافت ، بيشک صوفيان آن ديار، رفتارهاي ناعادلانه ي حاکمان را مورد انتقاد ميکردند و از همنشيني با پادشاهان برحذر بودند.
چنان که اوحدي اصفهاني، از سلطان ابوسعيد (٧٣٦ هـ ق ) فرمانرواي سلسله ي ايلخاني، از اين که او حامي مشايخ و صوفيان بوده و با آنان هم صحبت بوده است ، او را ميستايد: «در جهان که سايه ي شاه است جور مانند سايه در چاه اسـت دو جـهان را صـلاي عيد زدند سکـه بـر نـام بـوسعيد زدنـد شـاه توفيـق جـوي صافي تن شـاه تحقيق گـوي صـوفي فن شـاه شب زنده دار عزلت جوي شـاه پـاکيزه خلوت کـم گوي » (اوحدي اصفهاني، ١٣٧٥: ٤٩٣) برخي از صوفيان ، ارتباط با سلاطين و حاکمان را بر اساس اعتقادات و باورهاي سياسي و اخلاقي، همدردي و دلسوزي را با مسلمانان عصر خود ميدانستند و معتقد بودند که اين ارتباط ها، کمک به حال ضعيفان و مسلمانان ميباشد.