خلاصة:
آیه 33 سوره مائده به جرم انگاری محاربه و افساد فی الارض پرداخته اما تعریفی از این عناوین بعمل نیاورده است، دسته ای از فقها محاربه و افساد فی الارض را یک عنوان دانسته اند و دسته ای دیگر قائل به دو عنوان مستقل از هم هستند، روایات مرتبط با اعتیاد به قتل ذمی ، آتش کشیدن منازل، سحر و ...همگی ناظر به اینست که افساد فی الارض معنای گسترده تری دارد و محاربه یکی از مصادیق آن می باشد، همچنین در اجزای تعریفی که مشهور فقها از محاربه دارند نیز اختلاف نظر دیده می شود، برخی از فقها مذکر بودن را در تحقق محاربه شرط می دانند و دسته ای دیگر قائل به عدم اشتراط آن هستند. دسته ای از فقها وجود اهل ریبه را شرط می دانند و دسته ای دیگر آن را شرط نمی دانند و همچنین در مورد سلاح، نحوه به صلیب کشیدن، نفی فی الارض و ... نیز اختلاف نظر دیده می شود. در این مقاله سعی شده است به تحلیل ماهیت محاربه پرداخته شود، به دلیل جرم انگاری محاربه در ماده 183 قانون مجازات اسلامی دست یابی به مفاهیم و مصادیق مرتبط با آن از نظر عملی بسیار مفید است.همچنین سعی شده مقارنه ای بین نظرات فقهای امامیه و عامه صورت پذیرد.
The Nature of War (Muharebeh) Mehdi Esmaeli [1] Abstract: The verse 33 of Ma’deh addresses criminalization of war (Muharebeh) and corruption on earth (Efsad-fel-Arz), but has not provided any definition of such terms. Some jurists consider such terms as one and the same while there are others who differentiate them. Indications relevant to addictions to murder, igniting homes, witching, etc. all show that corruption on earth signifies a vast meaning and Muharebeh is one signification of that. In addition, in definition components of Muharebeh among jurists, there exists disagreement. Some jurists consider masculinity in its accomplishment, whereas others do not hold such a view. Groups of scholars suppose the necessary requirement of evils (Ahl-e-Ribeh), but others do not consider that requirement. Concerning weapons, crucifixion method, denial on earth, etc. there exists disparity of opinions. The study attempts to analyze the nature of Muharebeh due to the fact that criminalization of Muharebeh in Article 183 of Islamic Penal Law is of practical use in terms of concepts and instances. Additionally, it is attempted to synchronize the views among Imamiyeh and public jurists. Key Words: Muharebeh, Corruption on Earth (Efsad-fel-Arz), Evils (Ahl-e-Ribeh), Weapons, Denial on Earth [1] . Faculty Member of Law Department at IAU, Ghaemshahr Branch, Iran.
ملخص الجهاز:
١-٣ اجزای تعریف ١-٣-١ عدم اشتراط ذکوره دسته ای از فقها (العلامه الحلی، ١٤١٣، ٩، ٢٥٩) ( ابن ادریس ، ١٤١٠، ٣، ٥٠٨) بدلیل اینکه در آیه ٣٣ سوره مائده « الذین »، « یحاربون » و باقی ضمایر به صورت جمع مذکر بیان سده است محارب را به مردان اختصاص دادند، یعنی فقط مردان می توانند محارب باشند و زنان از عنوان محارب خروج موضوعی دارند به عبارت دیگر برای محارب شرط ذکوره را در نظر گرفته اند، ابن جنید به نقل از شهید ثانی ( الشهید الثانی ،١٤١٠ ، ٢، ٣٨٤) و اسکافی به نقل از الشرح الصغیر ( الطباطبایی، ١٤٠٩، ٣١٠) نیز این نظر را پذیرفته اند.
مشهور فقها در تعریف محاربه با عبارت « من ذکر او انثی» محارب شامل هم مردان و هم زنان دانسته اند و شرط ذکوره را صحیح نمی دانند(الطوسی، ١٣٨٧، ٨، ٥٦)( العلامه الحلی ، ١٤١٣، ٢، ٢٧١)(الهذلی، ١٤٠٥، ٢٤١)، زیرا خطاب « یحاربون » و « الذین » از باب مجاز و عمومیت آمده است نه از باب اشتراط ذکوره ، منظور افساد است که برای تحقق آن فرقی بین مرد و زن نیست و در روایات و کلام فقها از« من جرد السلاح لاخافه الناس » سخن بمیان آورده اند، « من » موصول عام است هم شامل مردان و هم شامل زنان می شود( الطوسی،١٤٠٧، ٥، ٤٧٠)( المحقق الحلی، ١٤٠٩، ٤، ٩٥٩)( الطباطبایی، ١٤٠٤، ١٠، ٢٠٥).