بررسی معرفت شناسی نولیبرالیسم در اندیشۀ سیاسی فریدریش فون هایک مقالة

مطالعات منافع ملی پاییز 1399 - شماره 21 (‎20 صفحة - من 23 إلی 42 )

الکلمات المفتاحية: نئولیبرالیسم انسان شناسی تجربه گرایی هایک عقل گرایی Anthropology empiricism rationalism Neoliberalism Hayek

fa en

خلاصة:

از نظر نئولیبرال‌هایی همچون فریدریش ‌فون‌ هایک فرا ‌رفتن انسان از یک موجود وحشی ‌و دست‌ یافتن ‌وی ‌به ‌تمدن، بیشتر در سایه «اخلاق و سنت» و نه عقل امکان‌پذیر است. در نگرش این جریان فکری- سیاسی تمدن در سایه تشکیل سنت یا سنتهای مناسب به وجود می‌آید. ارزش‌های اخلاقی درونمایه اصلی سنت و موجد نظمی است که دوام و بقای جامعه به آن بستگی دارد. سوال و هدف محوری این نوشتار این است که از نئولیبرال‌ها بخصوص هایک، انسان شناسی چه تاثیراتی بر اندیشه سیاسی گذاشته است؟ از نظر این متفکر، نظام گسترده موجود در جوامع متمدن امروزی محصول طراحی آگاهانه هیچ متفکری نیست، بلکه نتیجه پیروی غیرعامدانه از برخی اعمال و عادت‌های سنتی و به‌ طور عمده، اخلاقی است. فون هایک با بازاندیشی مبانی اصلی لیبرالیسم همچون عقل گرایی و علم گرایی، شاخص‌هایی نوین از انسان همچون غیرقابل پیش بینی، نسبی گرایی در ارزش‌ها، آینده نامعلوم، دولت حداقلی و غیر اخلاقی و....ترسیم می‌نماید.

ملخص الجهاز:

سوال و هدف محوری این نوشتار این است که از نئولیبرال‌ها بخصوص هایک، انسان شناسی چه تاثیراتی بر اندیشه سیاسی گذاشته است؟ از نظر این متفکر، نظام گسترده موجود در جوامع متمدن امروزی محصول طراحی آگاهانه هیچ متفکری نیست، بلکه نتیجه پیروی غیرعامدانه از برخی اعمال و عادت‌های سنتی و به‌ طور عمده، اخلاقی است. - غنی نژاد (1389) در کتابی تحت عنوان «درباره هایک» معتقد است که هایک در فلسفه همانند کانت بر این باور است که نظم عالم خارج ناشی از فعالیت خلاق ذهن انسان است. (Barry,1979:50-52) براساس نظر هایک ذهن انسان نوعی استقلال دارد و چون از لحاظ فلسفی در حوزه اندیشه موضع استعلایی و برینی وجود ندارد از لحاظ اجتماعی نیز رسیدن به چنین موضعی ممکن نیست. (لسناف، 1380 : 289) هايک با وضع نظر گذرگاه‌ها سعی بر این دارد تا شناخت آدمي را که مرتبط با ذهن او و جهان بيرون شکل مي‌گيرد، نشان دهد؛ که داراي خصلتي متافيزيکي نمی‌تواند باشد و برگرفته از مواجهه انسان با طبيعت است و از سوي ديگر داراي ويژگي‌هاي زير است: - معرفت بين افراد پراکنده است. بررسی شناخت شناسي تکاملي در اندیشه هایک انديشه و دستگاه معرفت شناختي هايک به نوعي متأثر از آراء و افکار «چارلز داروين 1 » نيز هست، به گونه‌اي که او خود اذعان داشت که بين انديشه‌هاي او و نظريات داروین شباهت و نزديکي وجود دارد. یکی دیگر از انتقادات وارده بر اندیشه هایک در این مقاله، انتقاد در مورد بحث نظم خود‌انگیختگی می‌باشد، هايک فرض اصلي خود را در مفهوم نظم خودجوش بر وجود محتوم نظم گذارده است و پس آنگاه آن را خودانگيخته خوانده است.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول