خلاصة:
این پژوهش با هدف بررسی نظام تحول روانی در منابع اسلامی انجام شده است. در راستای هدف تحقیق، مفاهیم و گزاره هایی که با موضوع پژوهش ارتباط داشتند با "استراتژی متن خوانی باز" از منابع اسلامی گردآوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش یک الگوی جامع متشکل از پنج دوره کودکی، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی و پیری را به دست داد. در این الگو مراحل مربوط به هر دوره و ساز و کارهای روان شناختی آنها نیز مشخص شده است. بر طبق آموزه های اسلامی محور تحول روانی، به فعلیت رسیدن توانایی های بالقوه فرد در بعد شناختی، عاطفی، اجتماعی و معنوی است که تحت تاثیر رشد داخلی، تعامل اجتماعی و تجربه فعال (انتخاب و عملکرد آگاهانه) فرد در گذر زمان تحقق می یابد. علاوه بر تبیین ساز و کارهای روان شناختی، توجه به برخی از مسائل اخلاقی- تربیتی در این الگو نیز حائز اهمیت است. جاذبه شهودی الگوی یاد شده از این حقیقت ناشی می شود که مبتنی بر وحی بوده و بر یگانگی تجربه ذهنی هر فرد تاکید دارد.
The aim of this study was to investigate the system of psychological transformation in Islamic sources. In line with the purpose of the research, the concepts and propositions related to the subject of the research were collected from Islamic sources with an "open text reading strategy" and examined using a qualitative analysis of the content of religious texts. The results of the study provided a comprehensive model consisting of five periods of childhood, adolescence, youth, adulthood and old age. In this model, the stages related to each period and their psychological mechanisms are also specified. According to Islamic teachings centered on psychological transformation, the realization of a person's potential abilities in the cognitive and emotional dimension is realized under the influence of internal growth, social interaction and active experience (conscious choice and action). In addition to explaining psychological mechanisms, it is important to pay attention to some ethical-educational issues in this model. The intuitive appeal of this model stems from the fact that it is based on revelation and emphasizes the unity of each person's mental experience. Keywords: Psychological Transformation, Growth, System, Islamic Resources
ملخص الجهاز:
نظام تحول رواني بوهلر از پنج دوره تشـکيل يافتـه اسـت کـه عبـارت انـد از: ١) رشـد پيش روندة زيستي ٤ (تولـد تـا ١٥سـالگي ): کـودک در خـانواده زنـدگي مـي کنـد و علايـق و گرايش هاي او حول موضوعات محدود، خانواده و مدرسه مي چرخد) ٢) ادامة رشـد زيسـتي ٥ و رسش جنسي (١٦ تا ٢٧ سالگي ): اين مرحله از تحـول روانـي بـا گسـترده شـدن فعاليـت هـا، خودمختاري ، ترک خانواده ، ورود به فعاليت هاي مستقل و روابط بين فردي مشخص مي شـود.
از نظر واژگاني مراهقه از کلمـة رهـق بـه معنـاي نزديکـي (زبيدي ، ١٤١٤ق ، ج ١٣، ص ١٨٣) گرفته شده و در اين جا منظور از آن مرحله اي اسـت کـه فرد به سن بلوغ جنسي نزديک مي شود (طريحي ، ١٣٧٥، ج ٥، ص ١٧٤).
بـا توجـه بـه ايـن ويژگي ها تعبيري که در اين سن براي نوجوان به کار مي رود، ناشي و ناشئه اسـت (مجلسـي ، ١٤٠٣ق ، ج ٥٧، ص ٣٥١؛ ابن بابويـه ، ١٤٠٤ق ، ص ٧٨).
ابتـداي جواني در فرايند تحول رواني مهم است ، زيرا عقـل و شـهوت کـه همـواره بـراي اسـتيلا بـا يکديگر در کشمکش بوده اند (حر عاملي ، ١٤٠٩ق ، ج ١٥، ص ٢٠٩)، در اين مرحله بـا غلبـة يکي بـر ديگـري تـا حـدودي حـل مـي شـود (مجلسـي ، ١٤٠٣ق ، ج ١، ص ٩٦) و نتيجـة آن به صورت رشد خود و ثبات هيجاني در فرد بروز و نمود پيدا مي کند.