خلاصة:
عصر امام عسکری علیه السلام از پر چالش‌ترین عصرهای امامت ائمه: بوده است عصری که نحله‌های فکری و مذهبی فراوانی در آن به تبلیغ اندیشه‌های خود می‌پرداختند. و امام علیه السلام را مجبور به موضع‌گیری کرده است. از واضح و آشکارترین موضع‌گیری‌ها و فعالیت‌های امام حسن عسکری علیه السلام در عصر امامت خویش چالش و پیکار با فرقه‌های انحرافی غیر شیعی و همچنین جریانات سیاسی عصر امامتش مثل: اهل حدیث، ثنویه، معتزله، اشاعره، جاعلان حدیث، قائلان به تجسم و روئیت خداوند متعال، وجود ترکان و سیطره کامل آنان بر دستگاه خلافت عباسی، و برخورد با فتنه‌های موجود عصر خویش بوده است. فرق انحرافی که به‌شدت به دنبال ترویج عقاید و افکار خویش بوده‌اند. این گروها که از فضای سیاسی موجود آن زمان که مهم‌ترین آن بی‌کفایتی خلفای وقت عباسی بوده است استفاده می‌کردند و در حال ترویج و تبیین افکار ضاله خویش بوده‌اند. اما امام حسن عسکر علیه السلام باوجود همه فشارهایی که از طرف حکومت بر ایشان و اصحابش وارد بود از مبارزه و مقابله با جدی با تفکرات انحرافی پا پس نکشیدند و به‌شدت با آنها مقابله کرد و جامعه اسلامی آن روز را به‌سوی هدف مقدسی که در پیش داشت و آن هدف معرفی و شناساندن مهدی موعود(عج) و آماده کردن جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت بود مهیا کرده است. امام حسن عسکری7 برای مبارزه با این‌گونه افکار از راه‌های متفاوتی مثل: شاگرد پروری، خنثی کردن فتنه‌های آنان، لعن، نفرین، طرد کردن آنها، بر حذر داشتن اصحاب و شیعیان از هم‌نشینی با آنان، ارتباط‌گیری با شیعیان از طریق سازمان وکالت و تبیین معارف اسلام حقیقی و نوشتن کتاب در رد عقاید آنان استفاده می‌کردند.
ملخص الجهاز:
از واضح و آشکارترين موضع گيريها و فعاليت هاي امام حسن عسـکري در عصـر امامـت خـويش چـالش و پيکار با فرقه هاي انحرافي غير شيعي و همچنين جريانات سياسـي عصـر امـامتش مثـل : اهـل حـديث ، ثنويـه ، معتزله ، اشاعره ، جاعلان حديث ، قائلان به تجسم و روئيت خداوند متعال ، وجود ترکان و سـيطره کامـل آنـان بـر دستگاه خلافت عباسي ، و برخورد با فتنه هاي موجود عصر خويش بوده است .
در زمان معتصم به دليل اينکه اختيارات کـافي به دست آورده اند يکي از فرماندهان آنان به نام افشين که فردي داراي نفوذ در دربار بـود از اين نفوذ سوءاستفاده کرد و نقشه جدايي و استقلال طلبي ترکان از عباسيان را کشيد و در پي تأسيس دولتي مستقل در سرزمين هاي اشروسنه بوده است اما نقشه او افشـا شـد و در پي آن شکست خورد و از آن به بعد سياست خليفه نسبت او تغيير کرد و دستور داد او را به اتهام هاي فراوان ازجمله تلاش براي شکست عباسيان و تعصب مجوسي داشتن زندان کرد (طبري، ١٣٨٥، ج ١٤، ص ٥٩٤٧).
در اين ايام امام حسن عسکري که آگـاه و مطلع از تفکرات دو جريان کلامي اهل سنت يعني معتزله ها و حديثيها بوده است معتقـد به رعايت تعادل ميان عقل گرايي و يا تفکر معتزله و نص که همان فکر اهل حديث بـوده است شده اند و علاوه بر اين به نص که کلام وحي و فرمايشات آبا خويش اسـت قائـل بـه تفکر و عقل هم بودند به همين دليل فرمودند: «علـيکم بـالفکر فهنـه حيـأە قلـب البصـير و مفاتيح أبواب الحکمة » (ديلمي، ١٤٠٨ ق ، ص ٢٩٧).
(
, 
, 
)
