خلاصة:
برای دستیابی به خلاهای پژوهشی در تربیت اخلاقی قرآنبنیان، نخست باید به بررسی آثار تربیت اخلاقی اعم از مقاله، کتاب و پایاننامه پرداخت. مراد از تربیت اخلاقی در این جستار، فرایند هدفمندی است که مربی تلاش میکند با شیوههای مختلف، عوامل زمینهساز و رفع موانع را برای وصول به ملکات اخلاقی و کردار بایسته به متربی انجام دهد. به منظور پاسخ پرسش اصلی پژوهش، پس از ارائة فهرستی از آثار تربیت اخلاقی و گردآوری 200 اثر ارزشمند، آثار قرآنبنیان، طبقهبندی و ارزیابی شده است. برآورد این آثار نشان میدهد که هرچند آثار تربیتاخلاقی قرآنبنیان بر محور و مدار قرآنکریم است، اما تفاوت آشکاری بین این آثار در اهداف، مبانی، اصول و روشها وجود دارد که بیانگر پیشفرضهایی از منابع و علوم دیگر است. بر اساس یافتههای پژوهش، در مباحث قرآنبنیان در تربیت اخلاقی، خلا رویکرد ترتیب نزول روشن است و گرچه برخی آن را ذکر کردهاند، اما تفاوت مهمی در این روش در تربیت اخلاقی قایل نیستند. روش تحقیق پژوهش حاضر کتابخانهای و گزارش آن توصیفی- تحلیلی است.
In order to achieve the research gaps in Quran-based moral education, first, the works of moral education, including articles, books, and theses, should be reviewed. In this study, moral education means a purposeful process by which a trainer tries in different ways to provide the underlying factors and remove the obstacles for a trainee to reach the moral habits and good actions. For answering the main research question, first, a list of the 200 valuable works of moral education was provided, and then the Quran-based works were classified and evaluated. The estimation of these works shows that although the works of Quran-based moral education are centered on Quran, there is an obvious difference among them in goals, foundations, principles, and methods, which demonstrates there are presuppositions from other sources and sciences. According to the findings, there is a gap related to the approach of order of descent in the Quran-based issues of moral education. Although some of them mention it, they do not make a significant difference in this method in moral education. This descriptive-analytical study applied a library research method.
ملخص الجهاز:
عدهای دیگر از پژوهشگران این عرصه، تربیت اخلاقی را به تحصیل برخی صفات محدود دانستهاند؛ همچون این تعاریف: «تربیت اخلاقي ناظر بر پرورش استعدادهاي روحي و اخلاقي است که مشتمل بر اصلاح درون و تهذیب نفس میباشد و مقدم بر آموزشهاي فکري است» (سادات، 1393، ص24)، «فراگیری و شناختن و شناساندن فضایل و رذایل و ایجاد زمینه برای روی آوردن به فضایل و به کار بستن ساز و کارها و شیوههای ایجاد و تثبیت فضایل و نیز زایل ساختن رذایل به منظور دستیابی به سعادت و کمال جاودانه» (بهشتی، 1394، ج5، ص117) و «شناختن و به کار بستن ربوبیت خدای یگانه به وسیله اصول و روشهای معین و آموزش آنها توسط مربی به منظور زمینهسازی برای کمالبخشی به گرایشها و صفات اخلاقی متربی و رساندن وی به وضع تثبیت شده روحی و پیراستن (تزکیه) موانع و آفتهای آن» (اکرمی، رساله دکتری) که در این تعریف آخر از جهت ابزار و راه وصول به تربیت اخلاقی نیز محدودیتی مشاهده میشود و ابزار کمالبخشی به صفات را شناختن و به کار بستن ربوبیت خدا معرفی میکند.