خلاصة:
حقــوق اقلیت ها که یکی از مصادیق حقوق بشــر اســت، از موضوعات مهم جامعه ی بین المللــی و یکی از دغدغه های مهــم در گفتمان عدالت حقوقی و همچنین از مباحث چالش برانگیز حقوق و روابط بین الملل بوده است. اقلیت ها در هر نظام حقوقی از حقوقی برخوردارند که این حقوق می تواند در ارزیابی آن نظام حقوقی معیار و محک سنجش قرار گیرد. در نظام سیاسی صدر اسلام نیز رعایت حقوق اینگونه افراد مورد توجه قرار گرفته است. دین اسلام نه تنها تبعیض نژادی را هرگز به رسمیت نشناخته بلکه بارها بر تساوی نژادها تصریح کرده است. در این راستا، سیاست صلح جویانه پیامبر گرامی(صلی الله علیه وآله) و مسلمانان در رفتار با اقلّیت های دینی نشان دهنده روح مدارا و تسامح در خصوص اهل کتاب در آموزه های اصیل اسلامی است، چرا که اسلام به دلیل احترام خاصی که برای پیامبران الهی قایل اســت، پیروان واقعی آن ها را نیز به دیده احترام می نگرد. سیره عملی پیامبر گرامی و جانشینان بر حق آن حضرت و مسلمانان راستین گواهی بر این مدعاست. بنابراین، فرض مقاله آن اســت که نظام سیاســی صدر اسلام نمونه ی کاملی از احترام به حقوق اقلیت ها و توجه به حقوق بشر در میان نظام حقوقی و سیاسی متفاوت می باشد.
ملخص الجهاز:
در اين راستا، سياست صلح جويانه پيامبر گرامي (صلي الله عليه وآله ) و مسلمانان در رفتار با اقليت هاي ديني نشان دهنده روح مدارا و تسامح در خصوص اهل کتاب در آموزه هاي اصيل اسلامي است ، چرا که اسلام به دليل احترام خاصي که براي پيامبران الهي قايل اســت ، پيروان واقعي آن ها را نيز به ديده احترام مي نگرد.
«اقليت ديني و مذهبي » در اســلام به کســاني گفته مي شــود که پيرو يکي از اديان 245 (يهودي ، مســيحي و يا زرتشتي يهود و نصارا جزو اهل کتاب و زرتشتيان ملحق به اهل کتاب هستند) و داراي تابعيت کشور اسلامي باشند و بين مذهب هاي مختلف آنان مانند کاتوليک ، پروتســتان و غير آن ها تفاوتي نيســت ، اگر چه در فــروع و بعضي از اصول ، اختلاف داشــته باشــند (امام خميني ، ١٣٧٩ ج ٢، ٤٩٧).
بنابراين ، بعد مذهبي حقوق اقليت ها را مي توان به سه دسته دسته تقسيم نمود: الف - آزادي داشتن معابد و اماکن ديني : اين مساله به عنوان يک اصل در اسلام پذيرفته شد و بر همين اساس معابد اهل کتاب در جنگ هاي صدر اسلام هيچ گونه مورد تعرض واقع نشــده است (ابن سعد، ١٣٧٤ ج ١: ٥٠).
از اين رو، بعد اجتماعي حقوق اقليت ها در نظام سياسي صدر اسلام را مي توان به دو دسته کلي تقسيم نمود: الف - ترافع قضايي : يکي از حقوق شــهروندان يک کشــور که لازم اســت براي او به رسميت شناخته شود حقوق نشــأت گرفته از عدالت قضايي است .