خلاصة:
از ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﻲ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﻛـﺸﻮر اﻳﺮان از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﻲ اﻋﻄﺎی ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﺑﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻪ ﺧـﺎﻧﻮاده ﻫـﺎﻳ ﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﻳﻦ ﻛﻮدﻛـﺎن ﻛـﻪ ﻳـﺎ واﻟﺪﻳﻨﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧ ﻴﺴﺖ و ﻳﺎ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻧﮕﻬﺪاری از ﻓﺮزﻧﺪان ﺧـﻮد را دارا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀ ﺎﻳﻲ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫـﺎﻳﻲ ﺳﭙﺮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ . در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﻳﺮان ، ﻛﻮدﻛـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪ ﮔﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺗﻼش ﻫﺎ و ﻛﻮﺷﺶ ﻫـﺎی ﻻزم ﺟﻬـﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﻟﺪﻳﻦ و ﺑﺎزﮔ ﺮداﻧﺪن آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻮن ﮔﺮم ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﻳـﺸﺎن اﻣﻜـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺎﻫﻴـﺖ و ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﻓﺮزﻧﺪﺧﻮاﻧــﺪﮔﻲ و ﺷــﺮاﻳﻂ آن، ﺣﻘــﻮق و ﺗﻜــﺎﻟﻴﻒ ﻣﺘﻘﺎﺑــﻞ ﻓﺮزﻧــﺪ ﺧﻮاﻧــﺪه و ﻓﺮزﻧﺪﭘﺬﻳﺮ در اﺳﻼم و ﻣﻘـﺮرات ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ ﺧﻮاﻧـﺪﮔﻲ در اﻳـﺮان و ﻧﻴـﺰ ﻣﻮاﺿﻊ دﻳﻨﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺧـﻸ ﻫـﺎی ﻣﻮﺟﻮد و اراﺋﻪ راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از داده ﻫﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﻨﺎدی و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ملخص الجهاز:
پس از وضع حمل نيز اگـر کسي نباشد که از نوزاد نگهداري کند و در اثر اجراي حکم بيم تلف شدن نوزاد بـرود، بايد اجـراي حکـم را بـه تـأخير انـداخت (موسـوي اردبيلـي ، ١٣٨٥، ج١، ١٠٣؛ علـي مشکيني ، ١٣٧٧، ٦٧٩) از اين رو اسلام حفظ کودک رهي را واجب دانـسته و فقهـا بـر اين اساس فتوا داده اند: حفظ نفس محترمـه از هلاکـت شـرعا و عقـلا واجـب اسـت (طوســي ، ١٣٨٧، ج٣، ٣٣٦؛ حلــي ، ١٤١٣، ج٢، ٢٠٠).
بـه تعهدات فرعي ضمن عقد شرط گفته مي شود و در اين شـرط بـه سـه صـورت ممکـن است مطرح شود، اول ، شروطي که در خود عقد صـراحتا يـا ضـمنا گنجانـده شـده انـد (شرط ضمن عقد)؛ دوم ، شروطي که پيش از عقد مورد توجه طـرفين بـوده و عقـد بـر اساس آن منعقد شده است (شرط بنائي )؛ سوم ، شروطي که در عقد گنجانـده نـشده و عقد مبتني بر آن نيست بلکه مجرد تعهد و التزام يک طرف در مقابل طرف ديگر اسـت (خوانساري نجفي ، ١٣٧٩، ج٢، ١٢٣).
برخـي از حقـوق دانـان بـر ايـن باورند که نبايد قياس فرزندخواندگي را با ولايت و قيمومت و يا امانت صحيح دانست ، زيرا سرپرستي نه ولايت است و نه قيمومت ، و نه خانواده پذيرنده امين جامعـه کـه بـه نمايندگي از حاکم در تربيت و نگهداري کودک ، انتخاب کرده باشد (کاتوزيـان ، ١٣٧٥، ج٢، ٤٠٥).