ماهیت گفتمان انتقادی رسانه با دولت؛ مطالعه موردی: برنامه جامع اقدامات مشترک (برجام) از شروع تا انتخابات ریاست جمهوری 1396 مقالة

هدف از انجام این پژوهش که به روش تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده است، آگاهی از ماهیت گفتمان انتقادی رسانه ها با دولت درباره برجام (از شروع برجام آذر ماه 1392 تا انتخابات ریاست جمهوری سال1396) بود. به این منظور، از جامعه آماری خبرهای مربوط به روزنامه های جناح اصول گرا (کیهان، وطن امروز، جوان) و روزنامه های جناح اصلاح طلب(اعتماد، آفتاب یزد، شرق)و رسانه های خارجی طی دوره زمانی آذر ماه 1392 تا پایان خرداد 1396 تعداد 30 خبر برای هر روزنامه (ابتدا، میانه، انتهای مذاکرات)و در مجموع 210 خبربه روش غیر تصادفی از نوع هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. واحد تحلیل در پژوهش حاضر شامل تیتر و بدنه خبر روزنامه های مذکور بود. محتوای اخبار منتخب به روش تحلیل گفتمان و تحلیل محتوا مورد بررسی قرارگرفت. به منظور عینیت بخشی در تحلیل به عمل آمده ابتدا خبرها انتخاب و سپس محتوای آن ها به دفعات توسط دو نفر پژوهشگر و همکار پژوهشگر مورد مطالعه عمیق قرار گرفت و بعد از آن، ابتدا از محتوای خبر مربوط مقوله های موضوعی استخراج و درباره هر خبر مواردی مانند ضرورت برجام، مضرات برجام، فواید برجام، آینده برجام، موانع تداوم برجام و موانع برای قطع برجام استخراج و در فرم های مربوطه ثبت شد.

شناخت مواضع جناحهای اصولگرا، اصلاح طلب و خارجیها در ابتدای آن بر پایه مضرات برجام: (رجوع شود به تصویر صفحه) اطلاعات ارایه شده در نمودار فوق حاکی از این است که گفتمان روزنامه های اصولگرا و اصلاح طلب بر دو مورد شکاف در جناحهای سیاسی داخل نظام و قطع نسبی فعالیت هسته ای به عنوان مضرات برجام توافق دارند. شناخت مواضع جناحهای اصولگرا، اصلاح طلب و خارجیها در ابتدای آن بر پایه فواید برجام: (رجوع شود به تصویر صفحه) همانطور که ملاحظه میشود وجه اشتراک گفتمان روزنامه های وابسته به جناح اصولگرا و خارجی تحت عنوان حفظ دو جناح سیاسی در انتخابات آتی ایران و آمریکا به عنوان فایده برجام تلقی شده است . شناخت مواضع جناحهای اصولگرا، اصلاح طلب و خارجیها در ابتدای آن بر پایه موانع تداوم یا قطع برجام: (رجوع شود به تصویر صفحه) موارد ارایه شده دربارة گفتمان روزنامه های مورد بررسی در شکل فوق حاکی از این است که روزنامه های اصولگرا و اصلاح طلب دو عامل را (دوگانگی جناحهای سیاسی در ایران و بی اعتمادی دو طرف مذاکرات به یکدیگر) به طور مشترک به عنوان موانع تداوم برجام مطرح میکنند. شناخت مواضع جناحهای اصولگرا، اصلاح طلب و خارج ها درمیانه آن بر پایه فواید برجام (رجوع شود به تصویر صفحه) اطلاعات ارایه شده دربارة بررسی گفتمان روزنامه های مورد بررسی در شکل فوق حاکی از این است که دیدگاههای مطرح شده توسط روزنامه های اصولگرا در باره فواید برجام هیچ وجه مشترکی با روزنامه اصلاح طلب و رسانه های خارجی ندارد.