خلاصة:
در این پژوهش به امکانسنجی خدمات تحویل مدرک در کتابخانههای تخصصی تهران پرداخته شده است. خدمات تحویل مدرک، تهیه نسخه چاپی یا الکترونیکی از منابع به منظور ارسال به اشخاص یا مؤسسات با اهداف انتفاعی یا غیرانتفاعی، با درنظر گرفتن حق مؤلف است. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی و جامعه مورد پژوهش، یکصد و پنج کتابخانه تخصصی مستقر در شهر تهران است. امکانات مورد بررسی شامل تجهیزات دستی و ماشینی، نیروی انسانی متخصص و علاقهمند، بودجه کافی، و ... است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که 42/8% کتابخانههای تخصصی از وبسایت برای مکانیابی منابع موجود در کتابخانه استفاده میکنند. 43/5% کتابخانهها به مقالهنامهها برای مکانیابی دستی منابع رجوع میکنند. 36/5% ارسال درخواست متقاضیان از طریق تلفن صورت میگیرد. 32/2% کتابخانهها به شکل حضوری به متقاضیان، مدرک ارائه میکنند. میزان آشنایی کتابداران با زبان انگلیسی14/3% و با فناوری اطلاعات 28/6% میباشد. 27/5% جامعه مورد مطالعه از کتابخانه ملی بریتانیا بهعنوان مرکز تهیه مدارک خارجی استفاده میکنند. 32/5% کتابخانهها، عضویت در طرحهای همکاری بینکتابخانهای را برای رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران مناسب میدانند. حداکثر مدت زمان پاسخگویی به درخواستهای داخلی و خارجی کاربران، به ترتیب سه هفته و یک ماه اعلام شده است. 28/3% تقاضاهای متقاضیان از نوع کتاب میباشد. در 88/6% کتابخانههای تخصصی تهران، دورههای آموزشی برای کسب مهارت در زمینه تهیه و تحویل مدرک برای کتابداران و کارکنان کتابخانه برگزار نمیشود. 29/8% جامعه آماری، نبود تجهیزات کافی را مشکل اصلی در تهیه و تحویل مدرک بیان نمودهاند. بنابراین یافتهها، خدمات تحویل مدرک در کتابخانههای تخصصی شهر تهران با توجه بهامکانات موجود، در حد مطلوب نیست
The present study investigates the feasibility of establishing document delivery services in special libraries in Tehran. Document delivery services is copyright-cleared hard copy or electronic copy supply to individuals or corporations on a non-profit or for-profit basis. A descriptive survey was conducted over 105 special libraries located within Tehran. Capabilities studied included manual and automated equipments, skilled and motivated manpower, adequate budget and etc. Investigations show that 8.42% of these libraries use web-sites for resource location. 5.43% employ bibliographies. 5.36% of users lodge their requests by phone. 2.32% of the libraries receive requests in person. 3.14% of librarians are familiar with English while 6.28% are familiar with IT. 5.27% of the libraries studied use British library Document Supply Center at Boston Spa as their primary source of Foreign Document acquisition. 5.32% of the libraries consider membership in Interlibrary Cooperative Schemes as appropriate means of meeting patrons’ information needs. Maximum request response time is 3-4 weeks. 3.28% of the requests are for books. 6.88% of the special libraries, lack staff training courses for skill acquisition in the area of document delivery. 8.29% of libraries cite lack of adequate equipment as the main document delivery obstacle. The findings demonstrate the document delivery service among special libraries in Tehran is not appropriate given the existing capabilities.