خلاصة:
نظامهای اطلاعاتی کتابخانهای بهعنوان ابزار دستیابی کاربران به اطلاعات و دانش، در استفاده بهینه و بهرهوری کامل از اطلاعات و دانش نقشی اساسی دارند. معماری اطلاعات و پیادهسازی صحیح آن در این نظامها به تحقق این مهم یاری میکند. هدف این پژوهش بررسی موردی نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات «مرکز اطلاعرسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد» با توجه به اصول معماری اطلاعات است. روش پژوهش، مطالعه موردی از نوع کیفی و به روش توصیفی است. یافتهها حاکی از آن است که معماری اطلاعات نظامهای اطلاعاتی سازمانی باید بر اساس نیازهای کاربران و رفتار آنها در تعامل با سیستم اطلاعاتی باشد. بدون درنظرگرفتن این دو مورد نمیتوان انتظار داشت که یک سیستم اطلاعاتی، کاربرمدار معماری شود. سیستم اطلاعاتی میتواند با درنظرگرفتن مجموعه زیرساختها به این موارد تحقق بخشد. در این پژوهش از میان زیرساختهای مختلف معماری اطلاعات، بر زیرساخت فنی، با توجه به یکی از مؤلفههای اساسی معماری اطلاعات یعنی بافت، تأکید شده است. در معماری اطلاعات هر سیستم سه عنصر کاربران، محتوا و بافت از عناصر هسته هستند و معیارهای معماری اطلاعات بر مبنای آنها تعریف میشود. اگر بپذیریم که بخشی از بافت یعنی زیرساختهای فناوری یک سیستم اطلاعاتی یا بستر آن در لایههای زیرین نظام معنا مییابد و بهصورت ضمنی، و نه در ظاهر، از سایر لایهها یعنی محتوا و کاربران در سطح بالاتری قرار دارد، پس، بافت یک سیستم اطلاعاتی یعنی لایههای فنی زیرینِ مورد نیاز برای شکلدادن به معماری اطلاعات یک سیستم اطلاعاتی از ضروریات اولیه است. بنابراین، تأکید این نوشتار بهویژه بر زیرساختهای فنی معماری اطلاعات است بدیهی است محتوا و کاربران در لایههای بالاتر قرار دارند.
As means of user access to information and knowledge, library information systems have an essential role in information and knowledge optimization and efficiency. Information architecture and its correct implementation might help to accomplish this goal. With regard to IA principles, the purpose of this research is the case study of information systems of Ferdowsi University of Mashhad. Research methodology is qualitative analysis of descriptive type. The findings show that IA of information systems should be designed based on users’ needs and their behavior interacting with IS. IS might accomplish these goals considering infrastructures. This study has focused on the context (technical infrastructure) one of the IA principles.
ملخص الجهاز:
اگــر بپذيريــم کــه بخشــي از بافــت يعنــي زيرســاخت هاي فنــاوري يــک سيســتم اطلاعاتــي يــا بســتر آن در لايه هــاي زيريــن نظــام معنــا مي يابــد و به صــورت ضمنــي ، و نــه در ظاهــر، از ســاير لايه هــا يعنــي محتــوا و کاربــران در ســطح بالاتــري قــرار دارد، پــس ، بافــت يــک سيســتم اطلاعاتــي يعنـي لايه هـاي فنـي زيريـن مـورد نيـاز بـراي شـکل دادن بـه معمـاري اطلاعـات يـک سيسـتم اطلاعاتـي از ضروريــات اوليــه اســت .
اگرچــه هنــگام بحــث از تاريخچــۀ نه چنــدان دور معمــاري اطلاعــات ، اغلــب بــه ســخنراني معــروف «وورمــن »١ در ســال ١٩٧٦ در کنفرانــس مؤسســۀ معمــاري آمريــکا اشــاره مي شــود کــه بــراي نخســتين بار دو اصطــلاح «معمــاري » و «اطلاعــات » را بــا هــم بــه کار بــرد، امــا پيــش از وي دانشـمندان مؤسسـۀ تحقيقاتـي IBM مقالـه اي دربـارة معمـاري سيسـتم هاي ٣٦٠/IBM در سـال ١٩٦٤ منتشــر کردنــد کــه در آن معمــاري ، ســاختاري مفهومــي و رفتــاري کارآمــد توصيــف مي شــد و ميـان سـازماندهي و کنتـرل جريـان داده هـا بـا طراحـي منطقـي و پياده سـازي فيزيکـي تمايـز قائـل مي گرديــد (١٩٦٤ .
از نظــر وي ، کــه در رشــتۀ مهندســي معمــاري تحصيــل کــرده بـود ولـي ، بـه موضـوع چگونگـي جمـع آوري اطلاعـات ، سـازماندهي و نمايـش صورت هـاي مختلـف آن علاقمنـد شـد، معمـاري اطلاعـات «سـازماندهي الگوهـا در قالـب داده هـا و ارائـۀ ايـن داده هـا به صورتـي واضـح و در عيـن حـال پيچيـده بــود» پــس از آن ، معمــاري اطلاعــات تــا ســال ١٩٩٦ مســکوت مانــد١ تــا اينکــه توســط دو نفــر از محققــان علــم اطلاعــات و دانش شناســي بــه نام هــاي «مورويــل و روزنفلـد»٢، مديـران شـرکت «آرگـوس اسوشـييت »٣ کـه در دانشـکدة کتابـداري و اطلاع رسـاني «دانشـگاه ميشـيگان » تدريـس مي کردنـد، مجـدداً مطـرح گرديـد.