خلاصة:
مصورسازی اطلاعات یکی از حوزههای پژوهشی جدید در زمینه نمایش و بازیابی اطلاعات انبوه است. با توجه به اهمیت ویژهای که بخش پایاننامهها در کتابخانههای دانشگاهی دارند، در پژوهش حاضر با استفاده از ابزارهای مصورسازی اطلاعات به تسهیل فرایند بازیابی اطلاعات پایاننامهها پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر طراحی گراف موضوع- عنوان بر میزان رضایت کاربران از فرایند بازیابی موضوعی پایاننامههاست. در این پژوهش با استفاده از ابزار مصورسازی اطلاعات پرفیوز، یک سیستم بازیابی اطلاعات طراحی شده است و در آن اشتراک موضوعی بین پایاننامههای گروههای آموزشی «دانشکده مدیریت و اطلاعرسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز» بهصورت مصور و در قالب گراف موضوع- عنوان نمایش داده شده است. در نهایت، با استفاده از پرسشنامه استاندارد سنجش رضایت (QUIS)، میزان رضایت کاربران، یعنی تمام کتابداران دانشکدههای علوم پزشکی تبریز، از این سیستم بازیابی اطلاعات ارزیابی شده است. در سیستم بازیابی اطلاعات طراحیشده، کاربران به آسانی پایاننامههای دارای اشتراک موضوعی را بازیابی نموده و ارتباطهای موضوعی بین آنها را مشاهده میکنند. در رضایتسنجی که از کاربران انجام گرفت، میزان رضایت کاربران از بخشهای مختلف سیستم، در وضعیت «متوسط» و «زیاد» قرار دارد و در بین بخشهای مختلف نرمافزار میزان رضایت از صفحه نمایش نرمافزار دارای بیشترین میانگین رضایت (69/3) با انحراف استاندارد (47/0) بوده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که استفاده از گرافیک و اصول مصورسازی در نمایش اطلاعات در جلب رضایت کاربران تأثیر زیادی داشته است و میتواند موفقیت یک سیستم بازیابی اطلاعات را در برآوردن نیازهای کاربران خود بهبود بخشد. بنابراین، پیشنهاد چنین سیستمی برای استفاده در فرایند بازیابی اطلاعات در کتابخانههای دانشگاهی بسیار مناسب بوده و اجرای آن جهت تسهیل فرایند بازیابی اطلاعات پایاننامهها توصیه میشود.
Information visualization is an ongoing research field for exploring and delivering new insight on large amount of data in Information Retrieval (IR) community. The current study aimed to map and visualize the information of dissertations by considering the important role of dissertations in academic libraries. To achieve this aim a subject–title portrait was designed for presenting the interactive graphic view of dissertations’ subjects in libraries. The IR-system was designed by information visualization toolkits that presented the related subjects of dissertations in the library. In addition a standard questionnaire (QUIS Questionnaire) was administered among users for measuring their satisfaction levels. The designed IR system provided a user-friendly environment through displaying subjective relations of dissertations, overwhelming variety of colors in displaying information. Fast and easy access to cover-to-cover information of dissertations and user-interaction facilities were the advantages of designed IR. Analysis of data indicated that the user satisfaction from altered features was evaluated from medium to high. Satisfaction from software features showed the highest rate (69.3%±0.47%). Designing IR-system revealed an excessive influence on users’ satisfaction. Therefore, such systems for employing in academic libraries are very suitable and its implementation is necessary.