خلاصة:
این مقاله عوامل تعیینکننده و موثر را بر جریانهای تجاری در بخش کشاورزی میان ایران و کشورهای عضو اتحادیهی اروپا با تاکید بر موافقتنامهی تجارت و همکاری بررسی میکند . به این منظور الگوهای جاذبهی ایستای صادرات و واردات محصولات کشاورزی ایران و اتحادیهی اروپا با آثار تصادفی و ثابت با استفاده از دادههایی ترکیبی برآورد شد. نتایج حاصل از برآورد الگوی ایستای جاذبهی صادرات محصولات کشاورزی ایران به اتحادیهی اروپا با آثار ثابت حاکی از آن است که متغیرهای تولید ناخالص داخلی کشورهای صادرکننده و واردکننده، فاصلهی جغرافیایی، نرخ واقعی ارز و میانگین سادهی نرخ تعرفه بر محصولات کشاورزی ایران به لحاظ آماری معنادار و علامت آن مطابق انتظارات است. ضریب میانگین نرخ تعرفه 78/1 و حاکی از آن است که کاهش 10 درصدی در تعرفههای در قالب موافقتنامهی تجارت و همکاری میتواند صادرات محصولات کشاورزی را 8/17 درصد افزایش دهد. همچنین نتایج حاصل از تخمین آثار خصوصی در الگوی جاذبهی صادرات حاکی از آن است که بدون در نظر گرفتن دیگر عوامل و متغیرهای توضیحی در نظر گرفتهشده، بیشترین صادرات ایران به کشورهایی مانند آلمان، انگلستان، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا خواهد بود. همچنین نتایج حاصل از الگوی جاذبهی ایستای واردات محصولات کشاورزی ایران با آثار ثابت حاکی از آن است که متغیرهای تولید ناخالص داخلی کشور ایران، تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو اتحادیهی اروپا، فاصلهی جغرافیایی و نرخ واقعی ارز تاثیر معناداری بر واردات محصولات کشاورزی کشور از اتحادیهی اروپا دارند.
In this research, determinant and effective factors on agricultural trade flows between Iran and EU were studied with emphasis on trade cooperation agreement. For this purpose, export and import static and dynamic gravity models of agricultural products of Iran and EU were estimated applying fixed and random effects models to panel data. Based on the findings of export static gravity model for Iran agricultural products to EU with fixed effects, GDP variables of exporter and importer countries, geographical distance, real exchange rate and mean of tariff rate to Iranian agricultural export met our expectations. Mean of tariff coefficient was found to be 1.78 and showed that agricultural exports can be increased to 17.8% with10% reduction of tariff based on the trade and cooperation agreement. Besides, the results of individual effects estimation in export gravity model clarified that without considering the other factors, largest rate of Iran agricultural export would be to Germany, UK, Italy, France and Spain. Moreover, the results of import gravity model conspicuously showed that GDP, EU countries GDP, geographical distance, and real exchange rate have significant effects on imports of agricultural products from EU. Individual coefficient effects showed that the maximum agricultural product imports happen to Germany, France, UK and Spain.
ملخص الجهاز:
نتایج حاصل از برآورد الگوی ایستای جاذبه ی صادرات محصولات کشاورزی ایـران به اتحادیه ی اروپا با آثار ثابت حاکی از آن است که متغیرهای تولیـد ناخـالص داخلـی کـشورهای صـادرکننده و واردکننده ، فاصله ی جغرافیایی ، نرخ واقعی ارز و میانگین ساده ی نرخ تعرفه بر محـصولات کـشاورزی ایـران بـه لحاظ آماری معنادار و علامت آن مطابق انتظارات است .
پس الگوی جاذبـه ی تعمـیم یافتـه می تواند به صورت زیر بیان شود: lnXij 0 1 lnYi 2 lnYj 3 lnyi 4 lnyj (7) 5 lnDij 6 lnEij 7Gij 8Nij ij که : Eij: نرخ ارز واقعی Gij: زبان مشترک (به صورت متغیر مجازی ) 8- Augmented Gravity Model Nij : شرکت در عهدنامه های تجاری منطقه ای (به صورت متغیر مجازی ) به عقیده ی هلوین ٩ و هم کاران (٢٠٠٠) در الگوی شـماره ی ٧ علامـت مـورد انتظـار و تفـسیر ضرایب متغیرهای توضیحی به شرح زیر می باشد: (به تصویر صفحه رجوع شود) 9- Hellvin and Nillson منابع داده ها و معرفی متغیرها در این قسمت الگوی تجربی و داده های استفاده شده برای تخمین اثرات متغیرهـای تولیـد ناخالص داخلی ، فاصله ، جمعیت ، زمان و نرخ تعرفه ی واقعی ارز معرفی می شود.
نتایج حاصل از الگوهای آثار ثابت جاذبه برای صادرات محصولات کشاورزی ایـران به اتحادیه ی اروپا (به تصویر صفحه رجوع شود) ماخذ: یافته های تحقیق *: معناداری در سطح ١٠%، **: معناداری در سطح ٥%، ***: معناداری در سطح ١% نتایج نوشته شده در جدول (١) در قالب الگوهای آثار ثابت ، آثـار مـشترک متغیرهـا را بـر روی جریان های تجاری نشان می دهد.