خلاصة:
تجارت آزاد محصولات کشاورزی بر بهبود رفاه اقتصادی مؤثر است. تجزیه و تحلیل این سیاست در سالهای اخیر یک هدف کلیدی برای کشورهای مختلف بوده است. از سوی دیگر، تجارت آب مجازی در سیاستهای آب گزینهیی برای استفادهی پایدار از منابع آب، بـهویـژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران بوده است. این مطالعه به بررسی تاثیر دو سیاست تجاری با و بی تجارت آزاد محصولات کشاورزی بر رفاه اقتصادی، دادوستد آب مجازی و پایداری منابع آب میپردازد. این تحلیل با یک مطالعهی موردی در استان فارس ایران و از راه یک مدل برنامهریزی ریاضی مثبت انجام شد. نتایج نشان داد که تاثیر سیاست آزادسازی تجاری بر دادوستد آب مجازی مربوط به محصولات مختلف متفاوت است. به طور کلی این سیاست خالص صادرات آب مجازی را کاهش میدهد و منجر به حفظ و پایداری منابع آب در مناطق مورد مطالعه میگردد. علاوه بر این، سیاست آزادسازی تجاری منجر به اضافه شدن رفاه خالص مصرفکنندگان محصولات کشاورزی میشود. با این حال، افزایش رفاه خالص تولیدکنندگان محصولات کشاورزی بستگی به تغییرات الگوی کشاورزی مناطق کشت قبل و بعد از اجرای این سیاست دارد.
The free trade for agricultural products has improving effects on the economic welfare. Analyzing this policy was a key goal for many countries in the last decade. On the other hand, the virtual water trade is discussed as an option in the water policy issues for sustainable use of water resources, especially in arid and semi-arid countries such as Iran. This study examined the effects of two policies including with and without trade liberalization of agricultural productions on economic welfare, virtual water trade and water resources sustainability. This analysis was carried out using a positive mathematical programming model as a case study in Fars Province, Iran. Results showed that the trade liberalization affects virtual water traded by various crops differently. Overall, this policy reduces the net virtual water export and secures the water resources sustainability in the studied area. Moreover, trade liberalization policy improves the net welfare for crops consumers. However, the net welfare for crops producers is dependent on changes in the crop patterns before and after the policy implementation.
ملخص الجهاز:
اطلاعات پایه ی تولید محصولات کشاورزی در مناطق مورد مطالعه محصول , شهستان , عمل کرد (کیلوگرم , بازده برنامه یی (١٠٠٠ ریال بر تن ) , نیاز آبی ناخالص , مصرف کود شیمیایی , ر, در هکتار) , پایه , تجارت آزاد , (متر مکعب در هکتار) , (کیلوگرم در هکتار) , فسا , 2992, 304, 254, 5922, 312 جو , مرودشت , 3262, 421, 371, 10440, 402 , اقلید , 4474, 759, 709, 18170, 265 لوبیا , اقلید , 6605, 3275, 4026, 22440, 366 , فسا , 9054, 557, 639, 12970, 733 ذرت , مرودشت , 8001, 544, 626, 16691, 763 , اقلید , 4758, 243, 325, 24800, 616 برنج , مرودشت , 4425, 747, 228, 20540, 516 گوجه , فسا , 56814, 378, 578, 15118, 860 فرنگی , مرودشت , 55896, 365, 565, 19241, 860 , فسا , 5119, 1078, 391, 7840, 583 گندم , مرودشت , 5126, 1083, 396, 12790, 627 , اقلید , 4231, 875, 188, 15590, 537 پنبه , فسا , 3435, 4141, 1510, 20015, 551 کلزا , مرودشت , 2958, 200, 200, 12787, 815 چغندر , مرودشت , 44101, 111, 11, 27325, 971 قند , اقلید , 28768, 187, 87, 34250, 971 مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان فارس (١٣٨٨)، علیزاده و کمالی (١٣٨٦)، و یافته های تحقیق سطح زیر کشت کل در هر سه شهرستان پس از اجرای برنامه کاهش مییابد (جدول ٣) و این منجر به کاهش مجموع سطح زیر کشت شهرستان ها تا حدود ٢٠% میشود (٢٢٨١٨٠ در مقایسه با ١٨٥٠٦٦ هکتار).