گفتارهایی در شاهنامه پژوهی مقدمة ومراجعة

"نویسنده از میان فرضیه‌های مختلفی که در خصوص ماهیت مادر سیاوش ارائه شده است،این فرضیهء احتمالی را می‌پذیرد که«ساخت و صورت اصلی و کهن روایت،مادر سیاوش،پری در مفهوم‌ باستانی و پیش از زرتشت این موجود اساطیری بوده است که در طول زمان و مراحل گذر داستان از اسطوره به حماسه... »(ص 64)در واقع آیدنلو با توجه به سرشت ایزدین«پریان»و نمود خویشکاری باستانی آنها در داستانهای ایرانی،احتمال داده است که مادر سیاوش‌ نیز در اصل یکی از این پریان دلربا و افسونگر بوده که با قرار گرفتن بر سر راه یلان ایرانی‌ و برانگیختن عشق پادشاه ایران،وظیفهء اساطیری خود،یعنی باروری و زایندگی را با به‌ دنیا آوردن سیاوش انجام می‌دهد. وی در این مقاله ضمن استفاده از منابع مختلف پیش از اسلام به ارائهء شواهدی‌ از شاهنامه پرداخته است و سرانجام به این نتیجه رسیده که افراسیاب در واپسین مرحلهء تغییر و تکمیل شخصیت خویش وارد عرصهء تاریخ شده و «به هیئت شاه-یل تورانی و سپس تر پهلوانی ترک و بوده‌ای تاریخی درآمده،اما نشانه‌های سرشت نخستین و اساطیری او در شاهنامه و برخی دیگر از منابع،برجای مانده است»(ص 38) در مقالهء«نوشدارو چیست؟»نویسنده پس از بحث ریشه‌شناختی این واژه و بررسیهایی‌ که از منابع مختلف اوستایی و پهلوی انجام داده،این حدس را زده است که نوشدارو با هوم‌ ارتباطی مستقیم دارد. »(ص 841) مقالاتی که در مجموعهء از اسطوره تا حماسه گردآمده‌اند،گرچه طرح و زمینهء برخی از آنها پیشتر توسط محققان دیگر در قالب مقاله یا کتابهایی ارائه شده بود،اما یافتن قراین‌ و شواهد متعدد دیگر و نیز علمی و روشمند بودن تحقیقات آیدنلو در حدی است که این‌ مقاله‌ها را می‌توان فرضیه‌ها و نظریه‌های نو و تازه قلمداد کرد."