خلاصة:
مطالعات مورفولوژیکی و مورفومتریکی مخروطهای آتشفشانی، ابزار بسیار مناسبی برای بدست آوردن دادههای نسبی از ویژگیهای مخروطها میباشد. این تحقیق در پی آن است که با شناسایی انواع دهانه های آتشفشانی مخروط سهند، عوامل مؤثر بر ایجاد اشکال متفاوت دهانههای آتشفشانی را مورد بررسی قرار دهد. جهت رسیدن به این هدف، از تصاویر ماهواره-ای لندست، تصاویر ماهواره اسپات (نرمافزار Google earth) و تصاویر SRTM استفاده شده است. همچنین جهت بررسی شرایط زمینشناسی، تکتونیکی و سنگشناسی نیز از نقشه-های زمینشناسی با مقیاس 1:100000 استفاده شد. سپس با ایجاد یک مدل تحلیلی ارتباط لایههای مختلف با مورفومتری دهانههای آتشفشانی تحلیل گردید و دهانه های موجود در کوهستان سهند به دهانه های دایرهای، متغیر، شکافدار و کشیده طبقه بندی گردید. نتایج نشان میدهد که گسلها و فراوانی آنها بر روی شکل دهانهها تأثیر گذاشته است. با وجود همگنی تقریبی هر چهار نوع دهانه از لحاظ سنگشناسی، میتوان نتیجه گرفت که خطوط گسلی در به هم زدن شکل دهانهها مؤثر واقع شده اند. به این صورت که جایی که تعداد گسل بیشتری داشته، شکل دهانه از حالت ایدآل دایرهای خارج شده و به اشکال مختلف درآمده است. سنگشناسی غالب در دهانهها در سهند بیشتر سنگهای آندزیت تا داسیت است و سایر سنگها با درصد متفاوتی ظاهر شدهاند. همچنین در ارتباط توپوگرافی و دهانهها، بیشترین ارتفاع میانگین 87/3060 متر مربوط به دهانههای شکافدار و کمترین ارتفاع میانگین، ۴۰/ ۲۴۱۲ متر، مربوط به دهانههای دایرهای است.
ملخص الجهاز:
وود (b ١٩٨٠: ١٣٧) در مطالعه مورفومتري مخروط هاي آتشفشاني از شاخص هاي ارتفاع مخروط ، پهناي مخروط ، نسبت بين ارتفاع به پهناي مخروط و زاويه شيب را استفاده کرد، اين محقق خاطر نشان کرد که فاکتورهاي ذکر شده از مهم ترين شاخص ها براي مطالعه ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Keskin et al 2 Wood 3 Inbar et al 4 Inbar and risso 5 Parrot 6 Hooper and Sheridan 7 Thouret 8 Porter 9Mauna Kea مخروط آتشفشاني جهت بررسي ميزان تکامل مخروط مي باشد.
در ايران در ارتباط با مخروط هاي آتشفشاني سهند شناسايي و طبقه بندي آن ها مطالعه کاملي صورت نگرفته است ولي محققين در ضمن مطالعه آتشفشان سهند معمولا به صورت گذرا به مخروط هاي آتشفشاني سهند هم اشاره اي داشته اند، معمولا در مطالعه اين محققين ، پژوهش هاي ژئومورفولوژي و تحول سهند در کواترنر، فوران هاي آتشفشاني و بررسي هاي مورفوتکتونيکي سهند، مد نظر بوده که از آن جمله مي توان به معين وزيري و امين سبحاني (١٣٥٦: ٥٩) سهند را از نظر ولکانولوژي ولکانوسديمانتولوژي مورد مطالعه قرار داده اند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Georeferencing 2 Resampling 3 The nearest neighbor method 4 digitize 5 Line in polygon 6 Kervyn et al 7 Kereszturi and Németh 8 Martin and Németh A : دايره اي (Circular)B : کشيده (Elongate C : شکاف دار (Fissure)D : متغير (Variable)) بحث و يافته ها ارتباط دهانه هاي آتشفشاني با توپوگرافي ويژگي قابل توجه در خصوص آتشفشان بزرگ سهند وجود مخروط هاي فرعي يا ثانوي است ١.