خلاصة:
اشتغال بهعنوان یکی از مؤلفههای اساسی در توسعه روستایی و کشاورزی به شمار میرود. آسایش خاطر و تأمین رفاه جسمی و روانی در سایه دستیابی به شغل و حرفه مناسب تحقق مییابد. این مقاله تلاش کرده وضعیت اشتغال را در نقاط روستایی ایران تحلیل کند. دادههای آماری در دورۀ 1398-1368 از مرکز آمار ایران و بانک مرکزی اخذ شده است. در این دوره، 5 برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرا شده و برنامه ششم توسعه در جریان است. طی این دوره، از جمعیت روستایی کشور کاسته شده اما نرخ اشتغال روستایی، نوسانی و متغیر بوده است. نرخ اشتغال در بخش کشاورزی به طور متوسط حول و حوش 51 درصد پایدار مانده است و این بخش همچنان برتری خود را در زمینۀ اشتغال روستایی حفظ کرده است. در ادامه مقاله، به نقد عملکرد طرح توسعه اقتصادی و اشتغال روستایی پرداخته شده و نشان داده میشود که در دوره 1399-1396 اشتغالزایی روستایی تنها محدود به برنامههای مطالعاتی و شناسایی روستاهای هدف بوده است.
Employment is counted as one of the basic components in rural and agricultural development. Comfort and physical and mental well-being are achieved through the access to a proper job and profession. This article tries to analyze the employment situation in rural areas of Iran. Statistical data have been obtained from the Statistics Center of Iran and the Central Bank over the period 1989-2019. In this period, five economic, social and cultural development plans have been implemented and the sixth development plan is underway. During the period under study, the rural population of the country has decreased, but the rural employment rate has been fluctuating and variable. The employment rate in the agricultural sector has remained stable at an average of around 51%, and the sector continues to maintain its dominance in rural employment. In this article, the performance of the economic development and rural employment project is reviewed. I it is shown that during 2017-2020, rural employment creation was limited only to feasibility studies and identification of target villages.
ملخص الجهاز:
در اين تحقيق ، پرسش اصلي اين است که با اجراي برنامه هاي کـلان توسـعه در ايران طي دورة ١٣٩٨-١٣٦٨چه تغييراتي در نسبت اشتغال روستايي ايجاد شده اسـت ؟ در ايـن راستا، تحليل اشتغال در مناطق روستايي کشور و به ويژه عملکرد برنامۀ توسعه اقتصادي و اشـتغال روستايي- توصيه شده در برنامه ششم توسعه - ضرورت مييابد.
قديري معصوم و عزمي(١٣٨٩) در بررسي عوامل مؤثر بر تحولات اشتغال روستايي بـا رويکـرد اسنادي، وضعيت اشتغال را به تفکيک بخش هاي کشاورزي، صنعت و خدمات در بين استان ها مورد مطالعه قرار داده و نشان دادند که الگوي غالب اقتصادي روستاها از کشـاورزي و صـنعت بـه سـمت خدمات تغيير يافته و مهاجرت پذيري نقش مهمي در اين تغيير فرايند بازي ميکند.
فوستر پتانسيل رشد بهره وري بخشي، سرمايه انساني ، بازارهاي اعتباري و زيرساخت ها را بـراي کمک به توسعه اشتغال پايدار و درآمدزا در مناطق روستايي کشورهاي کم درآمد بررسي کـرد و بـا يک مدل نظري و تحليل توصيفي داده هاي آماري هند نشان داد که براي افزايش اشتغال روستايي، بايد توليد کالاهايي که محصولات محلي کشاورزي را به عنوان نهاده مورد استفاده قـرار مـيدهنـد، افزايش يابد (٢٠١٢:١ ,Foster).
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١- نرخ اشتغال در مناطق روستايي (مأخذ داده ها: مرکز آمار ايران ) چنانچه نرخ اشتغال در بازه هاي پنج ساله برنامه هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مورد توجه قرار گيرد، بهترين عملکرد اشـتغال روسـتايي در برنامـۀ چهـارم بـا ميـانگين ٩٢/٧ درصـد و ضعيف ترين عملکرد به برنامۀ دوم با ميانگين ٨٨/٧ درصد اختصاص مي يابد.