خلاصة:
همواره اقتصاددانان و سیاست‌گذاران کلان کشور از افزایش صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از راهکارهای کاهش وابستگی به ذخایر زیرزمینی تجدیدناپذیر یاد می‌کنند. در راستای نیل به این هدف با توجه به نقش محوری بخش کشاورزی در اقتصاد کشور عمدة نگاه‌ها به طرف آن جذب میشود. گیاهان دارویی با توجه به ارزش واحد بسیار بالا یکی از مهم‌ترین اقلام صادراتی بخش کشاورزی کشور می‌باشد. امروزه به جهت وجود برخی تفاوت‌های عمده اجتماعی و اقتصادی در میان جوامع مختلف مصرف‌کننده و وسعت بازارهای جهانی، توسعه صادرات غیرنفتی و پایداری آن به طور عام و افزایش صادرات کشاورزی به طور خاص مستلزم به کارگیری یک روش اصولی و مدرن در راستای شناسایی و اولویت‌بندی بازارهای هدف صادراتی است. از این‌رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی رقابت‌پذیری ایران در بازار جهانی گیاهان دارویی و اولویت‌بندی کشورهای هدف صادراتی گیاهان دارویی به انجام رسید. برای این منظور ابتدا با استفاده از شاخص‌های مزیت‌نسبی آشکارشده و مزیت‌نسبی آشکارشده متقارن رقابت‌پذیری ایران در بازارهای جهانی گیاهان دارویی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس با بکارگیری تکنیک‌های غربال‌گیری و تصمیم‌گیری چندشاخصه به اولویت‌بندی کشورهای هدف صادراتی گیاهان دارویی پرداخته شد. نتایج نشان می‌دهد که ایران طی سال‌های 2000 تا 2011 میلادی در صادرات گیاهان دارویی مزیت نسبی داشته است. همچنین کشورهای امارات، عربستان، آمریکا، بریتانیا، قطر، بوتسوانا، هلند، آلمان، دانمارک و کانادا دارای بالاترین اولویت جهت انجام صادرات گیاهان دارویی می‌باشند.
Economists and policy makers always refer to an increase in non-oil export as a way to reduce dependence on non-renewable underground reservs. in order to achieve this goal, due to the axial role of agriculture in economy; the main attention is drawing to this part. Medicinal plants are one of the most important export items in country agriculture sector due to their high unit value. Nowadays, because of some main social and economic differences among various groups of consumers and the extent of global markets, development of non-oil exports in general and increase in agriculture exports specifically requires the use of a systematic and modern method in order to identify and politicize the target export markets. This study conducted with the goal of evaluation of Iran competitiveness in global markets of medicinal plants and priories target export countries of this group of plants. For this purpose, first competitiveness of Iran in global markets of medicinal plants evaluated with the use of the index of revealed comparative advantage and symmetric revealed comparative advantage, then, screening techniques and multi-criteria decision used in order to priories target countries for export of medicinal plants. Results show that Iran has comparative advantage in export of medicinal plants during years 2000-2011. Also, United Arab Emirates, Saudi Arabia, United States of America, United Kingdom, Qatar, Botswana, Netherlands, Germany, Denmark and Canada have the highest priory for export of medicinal plants.
ملخص الجهاز:
ارزیابی رقابت پذیری ایران در بازار جهانی گیاهان دارویی و اولویت بندی کشورهای هدف صادراتی 1 عمران طاهری ریکنده ، محمدرضا پاکروان ، امید گیلانپور و فاطمه ابوالقاسمی تاریخ دریافت : ١٣٩٤/٠٨/٠٨ تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٠١/٢٥ چکیده همواره اقتصاددانان و سیاست گذاران کلان کشور از افزایش صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از راهکارهای کاهش وابسـتگی به ذخایر زیرزمینی تجدیدناپذیر یاد می کنند.
در مورد اهمیت صـادرات گیاهان دارویی در ایران باید به این نکته اشـاره کرد که بر پایه آمار ارائه شـده توسـط سـازمان خواربار و کشـاورزی میانگین ارزش صادرات آن در دوره ٢٠٠٠-٢٠١١ میلادی برابر با ١١١٥٩٢ هزار دلار بوده که نزدیک به ٤/٦ درصـد از کل ارزش صـادرات محصـولات کشاورزی 1 Ishchukova and Smutka 2 Liu 3 Kotler and Armstrong کشور را شامل میشود.
او بـا باور به اینکه میتوان با لحاظ همۀ کشـــورها و کالاهای تجاری، معیار بالاسـا را برای منعکس کردن مزیت نسـبی جهانی گسترش داد، شاخص تکامل یافته بالاسا را به صورت زیر تکمیل و ارائه کرد: RCAai (X ai X ti ) (X aw Xtw) (1) 1 Shift share analysis 2 Trade Plan 3 Cumulative Export Experience Index 4 Revealed Comparative Advantage 5 Revealed symmetric comparative advantage 6 Volrath 7 Liesner 8 Balasa که در آن ، RCAi،Xi ،Xti ،Xw و Xtw به ترتیب نشــان دهندۀ شــاخص مزیت نســبی a a a آشـکار شـده کشور i در صادرات کالای a، ارزش کل صادرات کالای a توسط کشور i، ارزش کل صـادرات تمام کالاهای صـادراتی کشـور i، ارزش کل صـادرات کالای a در سطح جهانی و ارزش کل صــادرات همۀ کالاهای صــادراتی در ســطح جهان اســت .
(
, 
, 
)
