خلاصة:
هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل گفتمانِ فوکویی این مسئله است که انجام کنش «مدیریت بدن زنانه» در بستر جامعۀ مصرفیِ کنونی چگونه به شکلگیری فردیت و نَفسِ مستقلِ زنانه، یا برعکس، به بازتولید سلطۀ مردانه میانجامد. . روشِ مورداستفاده، «تحلیل گفتمانِ فوکویی» است و دادهها از طریق مصاحبۀ عمیق فردی با زنان شهر سنندج (بیستوشش نفر به-شیوۀ نمونهگیری هدفمند) گردآوری شدهاند. از یافتههای تحقیق هشت گزارۀ اصلی در ارتباط با موضوع استنتاج گردید که نشان از برساخت نفس زنانه در فضای نزاعآلود و پرتناقض بیناگفتمانی دارند. تکنیکهای برسازندۀ سوژۀ جسممند زنانه در دو گروه «تکنیکهای پرورش نَفس مستقل زنانه» و «تکنیکهای معطوف به بازتولید سلطۀ مردانه» دستهبندی شدهاند. همچنین، اصلی-ترین موقعیتهای سوژگی که به زنان ارایه میشود عبارتند از: «پایۀ زندگی»، «معشوق وفادار»، «شریک جنسی»، «زن جذاب»، «زن مهربان و فداکار» و «زن خانهدار». دستآخر اینکه یافتههای تحقیق بیانگر آنند که شش گفتمان رایج دربارۀ زنانگی به سوبژکتیویتۀ زنان شکل میدهند: «گفتمان خودفعلیتبخشی»، «گفتمان عشق رمانتیک»، «گفتمان زن مستقل»، «گفتمان» تناسب اندام»، «گفتمان شریک زندگی» و «گفتمان مادر دلسوز». در ارتباط با پرسش اصلی تحقیق میتوان گفت که سه گفتمان نخست به پرورش نفس مستقل زنانه کمک میکنند و سه گفتمان دوم به بازتولید سلطۀ مردانه میانجامند.
The main goal of this research is to apply Foucauldian discourse analysis to study body management among women in the context of consumer society, especially in relation to male domination. To study this, we have used Foucauldian discourse analysis and gathered data through individual deep interview with 26 women in Sanandaj. The findings show that eight statement can be inferred from these interviews. These statements imply that female subjectivity is the product of an inter-discursive space of conflict and struggle. The techniques constructing female subjectivity cab be divided into two kinds: techniques developing female individuality and techniques reproducing male domination. The main subject positions represented to women are: “the base of life”, “loyal beloved”, sex partner”, “attractive woman”, “kind woman” and “housewife”. And finally, the main discourses constructing female subjectivity are: “self-actualization”, “romantic love”, “autonomous woman”, “body fitness”, “life partner” and “sympathetic mother”. To answer the main question of research, we can claim that the three discourses of “self-actualization”, “romantic love” and “autonomous woman” promote female individuality and the discourses of “body fitness”, “life partner” and “sympathetic mother” reproduce male domination.
ملخص الجهاز:
تحلیل گفتمان برساخت سوژة جسم مند زنانه در ارتباط با سلطۀ مردانه (زنان شهر سنندج ) جمال محمدی * فاطمه محمدی ** 1 چکیده هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل گفتمانِ فوکویی این مسئله است که انجام کـنش «مـدیریت بدن زنانه » در بستر جامعۀ مصرفی کنونی چگونه به شکل گیری فردیت وَ نفسِ مستقلِ زنانه ، یـا برعکس ، به بازتولید سلطۀ مردانه میانجامد.
اما هدف این پژوهش از تأمل در شیوه هـا، ابزارهـا، شـگردها و سـازوکارهای مـدیریت بدنِ زنانه ، به هیچ وجه تحلیل پدیدارشناختی تجربۀ زیستۀ آنان در مواجهه با بدن شان نیسـت ، بلکه ایضاح و تحلیل این مسئله اسـت کـه چگونـه پدیـدة برسـاختِ گفتمـانی بـدنِ زنانـه میتواند به شکل گیری نفس مستقلِ زنانه یا به بازتولیـد سـلطۀ مردانـه بیانجامـد.
در این قسمت ، بر اساس پرسـش هـای اصـلی تحقیـق گزاره های محوری زیر از متن مصاحبه ها استنتاج شدند: ـ گزارة اول : بیشتر زنان خود را متمایل به انتخاب ظاهری ساده (بـا کمتـرین آرایـش و اجتناب از انجام جراحی پلاستیک ) نشان میدهند، اما درعین حال معتقدند کـه مـردان جامعه به شدت طرفدار زنان بزکشده و مصنوعی هستند.
فقـط بـه میـانجی انتخـاب ابـژة «برساخت سوژة بدن مندِ زنانه در کشاکشِ اعمال سلطه و ابراز مقاومت » اسـت کـه مـیتـوان پراکتیس های گفتمانی اعمال قدرت در این حوزه را درک کرد (بایر، ٢٠١٩: ٤).
این دو گزاره اگرچه مبین آن اند که زنـان مـیکوشـند بـا توسـل بـه سازوکارهای جامعۀ مصرفی در برابر سلطۀ مردانه مقاومت کنند اما درعین حال نشان میدهـد که آن ها روی یک لبـۀ باریـک انـد کـه یـک طـرف آن حفـظ خویشـتن و طـرف دیگـر آن سلطه پذیری است .