خلاصة:
هدف پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفههای تربیت معنوی در آموزههای دینی (قرآن) و غیردینی (باتأکیدبر منابع سکولار) و مطابقت آن با اسناد بالادستی برنامه درسی میباشد. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری در بخش آموزههای قرآن شامل خود کتاب مقدس قرآن کریم و تفسیر موضوعی راهنمای آیتالله هاشمی رفسنجانی و در بخش آموزههای سکولاریسم شامل کتابها و مقالات موجود در زمینه تربیت معنوی از دیدگاه سکولاریسم و سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و سند برنامه درسی ملی است. باتوجهبه ماهیت پژوهش حجم نمونه برابر جامعه میباشد. ابزار گردآوری دادهها نیز، چکلیست بررسی آیات قرآنی، اسناد مرتبط با تربیت معنوی از دیدگاه سکولاریسم و نیز اسناد بالادستی برنامه درسی ایران است. جهت تعیین روایی ابزار چکلیست، از روایی محتوایی با استفاده از دیدگاه استاد راهنما و همچنین اساتید گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز بهره گرفته شد. جهت تعیین پایایی نیز از ضریب توافق لاشه و برای تجزیهوتحلیل دادهها نیز از تحلیل محتوای کمی استفاده شد. واحد تحلیل؛ آیات، جمـلات، عبارات موجود در متن منابع مرتبط بود. در بخش یافتهها، ابتدا مفاهیم دال بر تربیت معنوی درقالب مؤلفههای اعتقادی، اخلاقی و عملی از آموزههای قرآنی و نیز آموزههای سکولاریسم استخراج شد. یافتهها نشان داد که در تحلیل قرآن کریم، در مؤلفه اعتقادی 5 مفهوم (اصول دین)، مؤلفه اخلاقی (فضائل اخلاقی:88 مفهوم و رذایل اخلاقی:82 مفهوم) و مؤلفه عملی 8 مفهوم ( از فروع دین) شناسایی شد و میزان شباهت مؤلفههای شناساییشده قرآنی و سکولاریسم بسیار کم و درمقابل، تفاوت آنها بسیار زیاد ارزیابی شد. همچنین مطابقت مؤلفههای آموزههای قرانی با اسناد بالادستی برنامه درسی بسیار زیاد است و درمقابل، مؤلفههای سکولاریسم مطابقتی با اسناد بالادستی برنامه درسی ایران ندارند. بنابراین، اسناد بالادستی برنامه درسی ایران ضمن مطابقت با آموزههای قرآنی در زمینه تربیت معنوی میتواند منبع مؤثری برای تربیت معنوی ازطریق نظام آموزشی باشد.
This study is aimed at identifying the components of spiritual training in religious (the Holy Qur’an) and non-religious (secular) teachings and their adaptability with the upstream documents of curriculum designing. The research follows a qualitative content analysis. The statistical population of the research includes the Holy Qur’an and its thematic interpretation by Ayatollah Hashemi Rafsanjani in Qur’anic teachings section. Regarding the teachings of secular designing of curriculum, it includes the books and articles in the field of spiritual training and the document of fundamental transformation of education and the document of national curriculum designing. Due to the nature of the research, the sample size is equal to the whole population. The data collection tool is composed of a checklist of Qur’anic verses, documents related to spiritual training from the views of secularism, as well as upstream documents of the Iranian curriculum designing. To confirm the validity of the checklist, the content validity method was employed by referring to the supervisor as well as the professors of the Department of Educational Sciences at the University of Tabriz. Lawshe agreement coefficient was used to confirm the reliability of the tools, and quantitative content analysis was employed for data analysis. The unit of analysis included verses, statements, and phrases in the sources. In the findings section, first the concepts of spiritual training in the form of doctrinal, moral and practical components were extracted from the Qur’anic teachings as well as the secular teachings. Findings showed that in the analysis of the Holy Quran, five concepts (principles of religion), moral component (moral virtues: 88 concepts, and moral vices: 82 concepts), and practical component 8 concepts (from the peripheral principles of religion) were identified as faith components. The degree of similarity between the components of the Qur’anic features and those of secularism were quite low. In contrast, their differences were very high. Furthermore, adaptation of the components of Qur’anic teachings with the upstream documents of the curriculum designing was very high. However, the components of secularism were not compatible with the upstream document of the Iranian curriculum designing. Therefore, the upstream documents of the Iranian curriculum designing, if complying with the Qur’anic teachings in the field of spiritual training, can be an effective source for spiritual training in the educational system.
ملخص الجهاز:
Educational Crisis ـ مؤلفه هاي تربيت معنوي در آموزه هاي غيرديني (سکولاريسم ) کدامند؟ ـ چه شباهت ها و تفاوت هايي بين مؤلفه هاي تربيت معنوي شناساييشده در آموزه هاي ديني (قرآني) و غيرديني (سکولاريسم ) وجود دارد؟ ـ مؤلفه هاي تربيت معنوي در اسناد بالا دستي برنامه درسي جمهوري اسلامي ايران کدامند؟ ـ ميزان مطابقت مؤلفه هاي تربيت معنوي شناساييشده در هر دو حوزه با مؤلفه هاي تربيت معنوي اسناد بالادستي برنامه درسي ايران چقدر است ؟ مباني نظري اهميت و ضرورت تربيت معنوي را ميتوان ازمنظر آثار و نتايج مختلفي که درپي دارد، مورد بررسي قرار داد و براي معنويت ، رويکردهاي گوناگوني مطرح است .
Hill, Pargament, Hood, McCullough, Swyers, Larson, & Zinnbauer 2.
جامعه آماري پژوهش شامل کتاب مقدس قرآن کريم و تفسير موضوعي راهنماي آيت الله هاشمي رفسنجاني (١٣٨٦) و در بخش آموزه هاي سکولاريسم شامل کتاب ها، مقالات معتبر موجود در زمينه تربيت معنوي از ديدگاه سکولاريسم و در بخش اسناد بالادستي شامل سند تحول بنيادين آموزش وپرورش نظام جمهوري اسلامي ايران و سند برنامه درسي ملي است .
ضمن شناسايي اين تشابهات و تفاوت ها به بررسي اسناد بالادستي برنامه درسي (سند تحول بنيادين آموزش وپرورش و سند برنامه درسي ملي) اقدام شد و مؤلفه هاي تربيت معنوي موجود در اسناد با مؤلفه هاي شناساييشده در آموزه هاي ديني و غيرديني مورد مقايسه قرار گرفت .
بحث و نتيجه گيري پژوهش حاضر با هدف شناسايي مؤلفه هاي تربيت معنوي در آموزه هاي ديني (قرآني) و غيرديني (سکولاريسم ) و مقايسه اين دو و بررسي ميزان مطابقت اسناد بالادستي برنامه درسي با اين آموزه ها انجام شد.