خلاصة:
استان سیستان و بلوچستان به دلیل موقعیت جغرافیایی تحت تاثیر بلایای طبیعی مختلف، ازجمله گردوغبار و غلظت زیاد هواویزه قرار دارد. هدف این پژوهش تحلیل فضایی و زمانی این مخاطره در گستره استان سیستان و بلوچستان میباشد. برای دستیابی به این هدف و واکاوی تغییرات زمانی و فضایی غلظت آیروسل، از محصول عمق نوری هواویزه (AOD) سنجنده مودیس ماهواره آکوا و ترآ (MODAL2_M_AER_OD) با دقت مکانی 10×10 کیلومتر طی دوره آماری 2018-2000 در دوره گرم سال (ژوئن، جولای و اوت) استفاده شد. نتایج نشان داد، بیشینه مقدار غلظت هواویزه متعلق به نواحی همچون زابل، زهک، هیرمند، هامون، ایرانشهر، بمپور، حوضه جازموریان، چابهار و کنارک میباشد. بهطور متوسط بیشترین تغییرات زمانی غلظت هواویزه مربوط به نواحی جنوبی استان شامل دشتیاری، پلان و چابهار و کمترین تغییرات آن در نواحی شمالی پیشین، پلان، چابهار، کنارک و بمپور است. روند تغییرات این شاخص بر پایه روش ناپارامتریک من-کندال در دو سطح معنیداری ۹۵ و ۹۹ درصد به صورت پیکسل مبنا مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این بخش نشان داد که AOD در ماههای ژوئن، جولای و اوت (تابستان) در مناطق جنوبی استان تا حوالی شهرستان زاهدان مانند دلگان، ایرانشهر، بمپور، بزمان، میرجاوه، نوکآباد، زاهدان، نصرتآباد، زابلی، قصرقند، ایرندگان و دشت سیب و سوران دارای روندی مثبت و افزایشی و مناطق تقریبا شمالی استان همچون کورین، زابل، زهک، سیرکان (بم پشت)، هامون دارای روندی منفی و کاهشی میباشند.
The Spatio-Temporal Variations of Aerosol Concentration Using Remote Sensing in Sistan and Baluchestan Province (2018 - 2000)
Abstract
Atmospheric particles play an important role in balancing the energy budget of the Earthchr('39')s surface. The Sistan and Baluchestan province because of the specific geographical conditions during the year is witnessing the spread of dust particles caused by dust storms. This paper investigates the spatial changes of this phenomenon in the region to identify the association of dust accumulation and the reasons for these concentrations. In this study, the AOD Index data of the Aqua and Terra Modis Satellite Sensor (MODAL2_M_AER_OD) with 10 × 10 km spatial resolution were used. Then, by using statistical methods, a spatial analysis was done and the temporal and spatial changes trends at 95% and 99% significance level were performed using the nonparametric Mann-Kendall method. The results showed that the maximum concentration of aerosol in areas such as Zabol, Zahak, Hirmand, Hamoun, Iranshahr, Bampour, Jazmurian basin, Chabahar, and Konarak. On average, the highest variations in aerosol concentration were in the southern regions of the province include Dashtiari, Polan, and Chabahar, and the least in the northern part of Polan, Chabahar, Konark, and Bampour areas. The trend of changes was evaluated at two significant levels of 95 and 99%. The results of this section showed that the AOD had a positive and increasing trend in June, July, and August in the areas of Dalgan, Iranshahr, Bampour, Bazman, Mirjaveh, Nokabad, Zahedan, Nosratabad, Zaboli, Qasrqand, Irandegan, and Sib-va-Soran Plain and areas such as Korin, Zabol, Zahak, Sirkan (Bamposht), Hamoun have a negative and decreasing trend. The average changes in aerosol concentration in June, July, and August show a significant increase in the aerosol concentration from 2015 to 2018 up to 0.8.
Keywords: Environmental Changes, Dust, Environmental Hazards, Climate.
ملخص الجهاز:
براي دستيابي به اين هدف و واکاوي تغييرات زماني و فضايي غلظت آيروسل ، از محصول عمق نوري هواويزه (AOD) سنجنده موديس ماهواره آکوا و ترآ (M_AER_OD_MODAL٢) با دقت مکاني ١٠×١٠ کيلومتر طي دوره آماري ٢٠١٨-٢٠٠٠ در دوره گرم سـال (ژوئن ، جولاي و اوت ) اسـتفاده شـد.
بر پايه مطالعات پيشين (خسروي، ١٣٨٩؛ مفيدي و همکاران ، ١٣٩٢؛ حميديان پور و همکاران ، ١٣٩٥) مشخص شده است که بيشينه فراواني و شدت باد در منطقه مورد مطالعه در دوره گرم سال است ، لذا پژوهش حاضر، فقط شامل ماه هاي گرم سال يعني ماه ژوئن ، جولاي و اوت طي دوره آماري ٢٠٠٠-٢٠١٨ ميشود.
نقشه کمينه ، ميانگين و بيشينه مقدار غلظت هواويزه در تابستان دوره آماري ٢٠١٨-٢٠٠٠ در استان سيستان و بلوچستان تغييرات فضايي – زماني شاخص AOD داده هاي مورد استفاده در اين پژوهش به صورت شبکه اي ميباشد؛ بنابراين هر نقطه به صورت کاملا مجزا در نظر گرفته شده است و براي آن نقطه در طول دوره آماري مورد مطالعه سري زماني از مقدار AOD تشکيل گرديد.
خسروي و همکاران (١٣٩٤) و پيروز زاده و همکاران (١٣٩٨) نقش طوفان هاي دريايي را در تغييرات فضايي-زماني تپه هاي ماسه اي ساحلي منطقه زرآباد و پيشرفت آتي اين کانون هاي بحران را بررسي نموده اند لذا تمرکز غلظت هواويزه در اين مناطق با دلايل منطقي مي تواند با توجه به شرايط محيطي تبيين گردد.
اين مطالعه داراي دو بخش اساسي است که بخش دوم آن تحليل فضايي تغييرات زماني و مکاني غلظت هواويزه است که در دو سطح معنيداري ٩٥ و ٩٩ درصد براي سه ماه دوره گرم سال (ژوئن ، جولاي و اوت ) نيز مورد بررسي قرار گرفت .