پیدایش کثرات از واحد از منظر آکوئیناس و ملاصدرا مقالة

مؤلف: ملائی، محمد ؛ جعفری اشکاوندی، مجتبی ؛

آینه معرفت بهار 1400 - شماره 66 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎22 صفحة - من 23 إلی 44 )

الکلمات المفتاحية: ملاصدرا واحد قاعده الواحد توماس آکوئیناس کثیر Mulla Sadra Thomas Aquinas multiple unit the rule of the One

fa en

خلاصة:

پیدایش کثرات از واحد، همواره از بدو شکل‌گیری فلسفه مورد توجه فلاسفه بوده است. توماس آکوئیناس و ملاصدرا نیز بر مبنای مبانی فلسفی و وجودشناختی خود، نظرات خویش را دربارة آن بیان کردند. اینکه چگونه موجودات کثیر از واحد بسیط نشئت گرفته است ذهن هر دو را به خود مشغول کرده است و باید همچون دیگر فلاسفه راهی برای آن می‌یافتند. این مقاله در نظر دارد با مطالعة آثار توماس و ملاصدرا و شارحان و محققان به شیوه تحلیلی و پژوهشی، نظر دو فیلسوف را راجع به پیدایش کثرات از واحد بررسی نماید تا مشخص شود هرکدام چگونه به توجیه پیدایش کثرات از واحد می‌پردازند؟ آیا در این راه، به قاعده الواحد توجه دارند؟ موجودات کثیر چگونه از وجود برخوردار شدند؟ نخستین چیزی که از خداوند نشئت گرفت چه بود؟ یافته‌ها حاکی از آن است که توماس، با تأکید بر مسئلة ارادة الهی و نظریة بهره‌مندی، معتقد است معلول‌های کثیر بی‌واسطه از ارادة خداوند بهره‌مند شده و وجود می‌یابند. توماس برمبنای وجودشناختی خود به انکار قاعده الواحد پرداخته است و قائلان به آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد. اما ملاصدرا با پذیرش اصل قاعده الواحد، به ترمیم آن پرداخته و براساس مبانی فلسفی خود، طرح نوینی از آن ارئه داده است و وجود منبسط را به عنوان نخستین صادر از حق تعالی معرفی می‌کند.

ملخص الجهاز:

این مقاله در نظر دارد با مطالعۀ آثار توماس و ملاصدرا و شارحان و محققان به شیوه تحلیلی و پژوهشی، نظر دو فیلسوف را راجع به پیدایش کثرات از واحد بررسی نماید تا مشخص شود هرکدام چگونه به توجیه پیدایش کثرات از واحد میپردازند؟ آیا در این راه ، به قاعده الواحد توجه دارند؟ موجودات کثیر چگونه از وجود برخوردار شدند؟ نخستین چیزی که از خداوند نشئت گرفت چه بود؟ یافته ها حاکی از آن است که توماس ، با تأکید بر مسئلۀ ارادة الهی و نظریۀ بهره مندی، معتقد است معلول های کثیر بیواسطه از ارادة خداوند بهره مند شده و وجود مییابند. توماس در جامع علم کلام ذیل بحث منشأ کثرت و تنوع موجودات ، نیز به دیدگاه ابن سینا اشاره میکند و مورد نقد قرار میدهد که اولا آفرینش و ایجاد اشیا مختص خداوند است ، یعنی واسطه ای برای خلقت اشیا وجود ندارد، ثانیا نظام هستی بر اساس دیدگاه ابن سینا مستند به خدا نخواهد بود، بلکه به تعدادی عوامل اتفاقی مربوط میشود و این محال است . بنابراین ملاصدرا در عین حال که از قاعده الواحد برای تبیین نخستین صادر از واجب الوجود استفاده کرده و صادر اول را واحد و بسیط دانسته است ، اما برخلاف حکیمان مشائی، از قاعدة دیگری بنام «بسیط الحقیقه کل الاشیاء» بهره برده و حاصل اینکه عالم را حاصل دو مقام «کثرت در وحدت » و «وحدت در کثرت » میداند و به همین جهت است که به وجود منبسط به جای عقل اول به عنوان نخستین صادر رأی داده و حتی نظر نهایی وی در باب وحدت و کثرت «وحدت شخصی وجود» است و نیز به همین جهت است که علت و معلول در مراحل متوسط به مستقل و رابط و در مراحل نهایی حقیقت علیت به تشأن باز میگردد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول