خلاصة:
شناخت وجود ادراکی نفس و مراتب آن و نیز نحوه استحضار اعمال برای نفس، در حیات اخروی، از منظر آیات و روایات با بهره مندی از تبیین های صدرایی، مسئله اصلی این نوشتار است. ضرورت جستار بر این مسئله با ملاحظه سفارش های مؤکد معصومین بر معرفت نفس، پرواضح است. بر اساس این نوشتار که با شیوه اسنادی ـ تحلیلی سامان پذیرفته است؛ مشخص می شود که حقیقت نفس انسان از سنخ ادراک است و ازدیاد مدرَکات، منجر به اتساع نفس و صعود آن تا مرتبه عالی عقل می شود. در این میان توجه به کارکرد قوه خیال که از منظر صدرا امری مجرد است؛ چگونگی ظهور صور روحانی، متناسب با ملکات راسخه نفسانی هم در دنیا و هم بعد از مرگ را در پرتو قیام صدوری اعمال به نفس آشکار می سازد و در نهایت مراد تعبیر قرآن کریم: «لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها» که نعم بهشتی منوط به اراده بهشتیان شده است، به وضوح روشن می شود.
Recognizing the perceptual existence of the soul and its levels, as well as how to recite actions for the soul, in the afterlife, from the perspective of verses and hadiths with the benefit of Sadra's explanations, is the main issue of this article. The necessity of researching this issue is clear by considering the emphatic orders of the infallibles on self-knowledge. According to this article, which is organized by documentary-analytical method; It turns out that the truth of the human soul is of the type of perception, and the increase of evidence leads to the expansion of the soul and its ascent to the highest level of reason. In the meantime, attention to the function of imagination, which from Sadra's point of view is an abstract matter; It reveals how the appearance of spiritual forms, in proportion to the firm properties of the flesh, both in this world and after death in the light of the resurrection of the issuance of deeds to the soul, and finally the interpretation of the Holy Qur'an: The will of the heavenly beings has become clear.
ملخص الجهاز:
در این میان توجه به کارکرد قوه خیال که از منظر صدرا امری مجرد است؛ چگونگی ظهور صور روحانی، متناسب با ملکات راسخه نفسانی هم در دنیا و هم بعد از مرگ را در پرتو قیام صدوری اعمال به نفس آشکار میسازد و در نهایت مراد تعبیر قرآن کریم: «لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فِيها» که نعم بهشتی منوط به اراده بهشتیان شدهاست، به وضوح روشن میشود.
حقایقی از این قبیل که نفس از سنخ ادراک است و ازدیاد مدرَکات، موجب اتساع نفس میشود و نفس در گستره تجردش، ذومراتب است و تمثل اعمال متناسب با ملکات نفسانی بوده و همراهی آنها با انسان به طور دائمی در دنیا و آخرت میباشد و نیز اینکه تحقق نعم بهشتی، با اراده بهشتیان است؛ از جمله معارفی است که در بررسی مضامین آیات و روایات حاصل میشود.
بر همین اساس قرآن کریم در مورد دنیا فرمود: (إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ) و در مورد آخرت فرمود (وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ) در حقیقت، تفاوت موجودات دنیوی و اخروی در این است که موجودات دنیوی، مادی هستند؛ یعنی با ماده ایجاد شدهاند، بر خلاف موجودات اخروی که به صرف جهات فاعلی و بدون مشارکت ماده به وجود میآیند و از آنجا که نفس، وجودی ادراکی است؛ موجودات مادی را تنها به واسطه صورت ذهنی درک میکند، بر خلاف موجودات اخروی که خود از سنخ ادراک بوده و در نزد نفس حاضرند.