خلاصة:
با افزایش جمعیت در دهههای اخیر، دغدغه اصلی شهرها، مقابله با توسعهی بدون برنامهریزی و جلوگیری از مشکلات ناشی از آن بوده است. با رجوع به اسناد تاریخی این موضوع اثبات میشود که بشر همواره در پی یک سیستم نظاممند بوده است. یکی از مشکلاتی که افزایش جمعیت در پی دارد، رشد افقی یا پراکندهرویی شهری است که مشکلاتی مانند استفادهی بیرویه از زمین و به تبع آن مشکلات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی را بهدنبال دارد. روش اتخاذ شده در این پژوهش تحلیلی- توصیفی و از نوع کاربردی است و با استفاده از روش تحلیل محتوایی و موردکاوی به تحلیل پدیده پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانهای جمع آوری شده و اطلاعات مربوط به شهر بستک نیز به صورت ترکیبی از منابع موجود، بازدیدهای میدانی، استفاده از عکسها و تصاویر ماهوارهای و مقایسهی آنها در دورههای گوناگون زمانی و همچنین پرسش از افراد مطلع گردآوری شده است. سپس با برنامهی Excel و Arc GISو همچنین مدل هلدرن به تحلیل دادهها پرداخته شده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که طرحهای تفکیکی بین سالهای 1385 تا 1399 موجب پراکندهرویی این شهر گردیده است و همچنین دو نوع پراکندهرویی انشعاب خطی و خوشهای مشاهده شده است. در پایان نیز پیشنهاهایی همچون؛ جلوگیری و مقابله با سوداگران و بورس بازان، استفاده و بهرهبرداری از مناطق بلااستفادهی درون بافت، تشویق عموم به سازندگی با تراکم بالا، انبوهسازی و عمودسازی با اختصاص وام و تسهیلات به آن برای جلوگیری و کنترل این پدیده در شهر بستک ارائه میگردد.
With increase in population in recent decades, the main concern of cities has been to deal with unplanned development and prevent the problems caused by it. By referring to historical documents, it is proved that human beings are always looking for a systematic system. One of the problems of population growth is the horizontal growth or sprawl of the city, which leads to problems such as improper land use and, consequently, environmental, economic, social and physical problems. The method adopted in this research is analytical-descriptive and applied and the phenomenon has been analyzed by using content analysis and case study methods .The required information has been collected by the method of libraries and the information about Bastak city has been collected in the form of a combination of available resources, field visits, use of satellite photos and images and their comparison in different time periods as well as questions from informed people. Then the data have been analyzed the data with Excel and Arc GIS programs as well as the Heldern model. The results show that segregation plans between 2006 and 2020 have caused the sprawl of this city and there are also two types of sprawl, linear branching and clustering. In the end, Some suggestions have been represented such as preventing and confronting traders and Stock traders, using and exploiting unused areas within the tissue, encouraging the public to build with high density, mass construction and virtualization by allocating loans and facilities to prevent and control this phenomenon in Bastak.
ملخص الجهاز:
نظریه های مختلف گسترش شهر (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: نگارندگان ، با اقتباس از (١٩٨٣٤٨٠,Fanslet &Brueckner )،(٢٠٠١٢١,Lewis)، (١٩٩٨٤٨،Ladd)،) Alonso,1964:205)،Mieszkowskiand Mills,1993:155( ) پیشینه ی پژوهش با توجه با ضرورت و اهمیت موضوع پراکنده رویی، مقالات متعددی از مطالعات پیشین موجود میباشد که از روش های مختلفی جهت سنجش این پدیده استفاده شده است که در جدول زیر به چند مورد اشاره شده است .
با استفاده از این روش میتوان مشخص نمود چه مقدار از رشد شهر ناشی از رشد جمعیت و چه مقدار ناشی از پراکنده رویی شهری بوده است (حکمت نیا و موسوی ١٣٨٥ .
مساحت ،جمعیت ، سرانه ناخالص و مرز محدوده ی شهر در سال های مختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: نگارندگان ، با اقتباس از داده های GIS تولید شده و اطلاعات مرکز آمار تحلیل داده های به دست آمده از مدل هلدرن یکی از روش های اساسی برای مشخص نمودن رشد افقی شهری (Urban Sprawl) استفاده از مدل هلدرن است .
با استفاده از این روش میتوان مشخص کرد که چه مقدار از رشد شهر ناشی از رشد جمعیت و چه مقدار ناشی از پراکنده رویی شهری بوده است .
انواع پراکنده رویی شهر بستک (مأخذ: نگارندگان ، با استفاده از تصویر هوایی سال ١٣٩٩) نتیجه گیری و پیشنهادها همان طور که بیان شد رشد روز افزون جمعیت و شهرنشینی و در راستای آن توسعه ی بدون برنامه ی شهرها چالش های زیادی را در توسعه ی فضایی شهرها به وجود آورده است که یکی از این چالش ها پراکنده رویی هست .