خلاصة:
خانه نمونهای از معماری سنتی ایران است که بیشترین تأثیر را از الگوهای زیستی مردم گرفته و در کنار عوامل دیگر به طور مستقیم برخاسته از نیازها، اعتقادات و تفکرات آنها بوده است. انسان ایرانی در جریان تغییرات سریع مدرنیته بسیاری از داشتههای خود را از دست داده است. از مهمترین آنها هویت کالبدی فضاهای داخلی است که با حذف الگوهای داخلی بسیار کمرنگ شده است. پژوهش به دنبال آن است تا با بهرهگیری از الگوهای مؤثر در طراحی مسکن سنتی مناطق سردسیر نظیر تبریز به الگویی مناسب در جهت طراحی مسکن معاصر شهر تبریز دست یاید. در مسکن سنتی تبریز ساخت خانهها از روی الگوهای شناخته شده منطقه باعث ایجاد هویت کالبدی در بناهای آن زمان میشدند؛ لذا میتوان با بروز کردن این الگوها از آنها در بناهای معاصر استفاده کرد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش تحلیلی- توصیفی است. جهت انجام ابتدا مطالعات اکتشافی به صورت کتابخانهای و اسنادی انجام شده و سپس به صورت پیمایشی ادامه یافته است که از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 10 نفر از خبرگان معماری انجام شده است. چهار خانه از دوره قاجار و چهار مورد از آپارتمانهای تبریز انتخاب شدهاند. در گام بعدی با روش دلفی به غربالگری مؤلفههای جمعآوری شده، پرداخته شد تا مؤثرترین مؤلفهها شناساییگردد. در ادامه برای تعیین ارزش هر یک از مؤلفهها از روش َAHP استفاده شد. در خانههای سنتی تبریز به ترتیب مؤلفههای مردمی، اقلیمی، کالبدی، معنایی و فعالیتی در ایجاد هویت کالبدی مؤثرند در حالیکه در خانههای معاصر تبریز به ترتیب مؤلفههای کالبدی، مردمی، فعالیتی، معنایی و اقلیمی در ایجاد هویت کالبدی مؤثرند. نتایج وزندهی مؤلفهها نشان میدهد که در خانههای معاصر به دلیل تأکید زیاد در کالبد مؤلفههای معنایی فراموش شدهاند و نیاز به تقویت بیشتر دارند.
A house is a sample of Iranian traditional architecture which has taken its utmost effect from people's living patterns. The main question of the research is that how we can strengthen the physical identity in internal spaces of Tabriz contemporary houses. This research seeks to achieve an appropriate pattern in designing contemporary houses in Tabriz by exploiting contemporary houses in Tabriz and the effective factors in designing traditional houses in cold regions like this city. The methodology of the research is descriptive analytical in which four case studies from Gagarin period houses and four case studies from Tabriz contemporary houses have been surveyed. Data-gathering was done using a library method in which traditional and contemporary houses of Tabriz were observed. For this purpose, the AHP method was used for measuring the components and the final results were obtained by analyzing and evaluating the opinions. The order of weighting in traditional houses was: humanizing, territorial, mold, professional-functional, functional-semantic. In the contemporary houses the order is: mold, humanizing, functional-semantic, professional-functional and territorial. Weighing results of the components indicated that these components have been forging in contemporary houses due to much emphasis on the mold of semantic components, and they need to be strengthened. The humanizing and much participation of people components can help strengthening physical identity of Tabriz contemporary houses with respect to the post experiences of Iranians. Traditional patterns of Iran, semantic and functional derivatives are the best patterns for preserving the house identity and cities particularly functional identity. Semantic patterns also need strengthening too.
ملخص الجهاز:
در مسکن سنتی تبریز ساخت خانه ها از روی الگوهای شناخته شده منطقه باعث ایجاد هویت کالبدی در بناهای آن زمان میشدند؛ لذا میتوان با بروز کردن این الگوها از آنها در بناهای معاصر استفاده کرد.
و بعد با وزن دهی مؤلفه های مورد نظر در هر دو گروه به روش AHP میزان تأثیرگذاری مؤلفه ها در ایجاد هویت کالبدی بررسی شود و در نهایت به این پرسش پاسخ دهیم که آیا خانه های سنتی تبریز قابلیت آن را دارند که با رجوع به آنها برای ایجاد هویت کالبدی در خانه های معاصر مورد استفاده قرار گیرند.
مؤلفه های لازم برای هویت کالبدی و ریز مؤلفه های آنها (منبع : نگارندهگان) حال پس از مقایسه موارد مطرح شده به جهت انجام نتیجه گیری نهایی در این بخش ، و مقایسه نهایی خانه مسکونی سنتی و معاصر تبریز با سه معیار اصلی هویت کالبدی یعنی تمایز/تشابه ، تداوم/تحول، وحدت/کثرت که در ابتدای بخش تحلیل به آن اشاره شد، بررسی و نتایج در جدول زیر آورده شده است (جدول ٢).
خانه های سنتی موجود در تبریز با توجه به دارا بودن الگوهای معماری سنتی تبریز به سبب سازگاری مردمی، اقلیمی، کالبدی، معنایی- ادراکی و عملکردی- فعالیتی میتواند به عنوان مناسب ترین الگو برای رهیافت هویت کالبدی در مسکن معاصر مورد استفاده قرار گیرد.