خلاصة:
از مهمترین حقوق زندانیان، حقوق مربوط به سلامت و بهداشت روانی-جسمی آنان است. ارائه خدمات بهداشتی زندانیان از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد، زیرا که زندان به علت شرایط نامساعد مثل تراکم جمعیت، خشونت، کمبود نور و هوای تازه، فقر غذایی و اعمال پرخطر مانند استعمال مواد مخدر، خالکوبی و روابط جنسی ناسالم محیط مناسبی برای شیوع بیماریهای واگیردار و عفونی میباشد، که تهدید بسیار خطرناکی برای سلامتی زندانیان محسوب میشود. بر همین اساس هم در حقوق موضوعه ایران، حقوق شهروندی برای زندانیان پیشبینی شده است. مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی درصدد بررسی حق سلامت زندانیان در حقوق موضوعه ایران میباشد. روش مطالعه تحلیل مضمون مطالب مختلف بوده است. با کنکاش در اسناد و منابع نوشتاری مختلف سعی شده است که نسبت به موضوع مورد بررسی تبیین مناسبی ارائه شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در حقوق موضوعه ایران به حق سلامت زندانیان توجه شده و در همین راستا حقوق شهروندی از جمله حق دسترسی به پزشک، حق دریافت مشاوره، حق مراقبت پزشکی، حق نظارت بر تغذیه و نظافت و ... برای زندانیان پیشبینی شده است.
ملخص الجهاز:
خرمپور (1395) در پایاننامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «حقوق ارتباطی زندانیان (مطالعه موردی ندامتگاه تهران بزرگ در شش ماه اول سال 1394)» که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس دفاع کرد، به حقوق زندانیان پرداخت ازجمله حقوق و تسهیلات مؤثر در فرایند اصلاحی و تربیتی زندانی میتوان از حق برخورداری از رفتار شایسته و انسانی در داخل زندان نام برد.
بهعنوان مثال میتوان به قواعد حداقل لازمالرعایه راجع به طرز رفتار اصلاحی با زندانیان مصوب 1955 و میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی در سال 1966 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد اشاره کرد که در سال 1354 به امضای دولت ایران رسیده و مجلس نیز آن را به تصویب رسانده است.
در وهله دوم: نسبت به سایر افراد جامعه، زیرا زندانی با آزاد شدن موجب انتقال فرهنگ و متون مجرمانه به سایر عموم افراد جامعه میشود و پدیدهای بهنام «فرهنگ پذیری از زندان» ممکن است نسبت به عموم افراد جامعه نیز زخ دهد و افراد زیادی به سمت ارتکاب بزه با الگو و فرهنگپذیری از زندانی سوق پیدا میکنند بنابراین در جرمشناسیهای معاصر نظریهای با عنوان «فرهنگپذیری زندان» مطرح شده که گونههای فرهنگ زندان در طول اقامت در حبس بر شخصیت و رفتار زندانیان تأثیر میگذارد (نجفی ابرندآبادی، 1390، ص 376).
این قاعده در اصل ۹ از «اصول اساسی برای رفتار با زندانیان» اینگونه بیان شده است که زندانیان باید به خدمات بهداشتی موجود در داخل کشور، بدون هیچگونه تبعیض بر پایه وضعیت قانونی خود دسترسی داشته باشند (صدوقی و همکاران، 1386، ص 49).