خلاصة:
نرخ ارز عامل مهم و اثرگذار بر شرایط اقتصادی کشور و رفاه اقتصادی است. این مقاله آثار رفاهی نحوه تعیین نرخ ارز را در چارچوب یک الگوی اقتصاد سنجی کلان بررسی می کند. برای محاسبه رفاه از یک شاخص اندازهگیری چندبعدی مناسب استفاده می گردد. دستگاهِ معادلاتِ الگوی بر اساس دادههای سالهای 96- 1358، چهاربار، هر بار با لحاظ کردنِ یکی از روش های تعیین نرخ ارز، برآورد و متغیرهای اقتصادی و رفاه محاسبه می شود.چهار روش تعیینِ نرخ ارز مدنظر عبارتند از (1) برونزا و بر اساس نرخ ارز تحقق یافته (حالت پایه)، (2)درونزا براساس یک الگوی پولی، (3) برونزا و تعدیل سالانه بر اساس اختلاف تورم داخلی و خارجی و (4) برونزا و بی تأثیر بر تورم داخل. نتایج نشان می دهد در مقایسه با حالت پایه، روش مبتنی بر الگوی پولی، پایین ترین رفاه اقتصادی را در بین 4 روش بدنبال میآورد. اما دو روش سوم و چهارم در صورت اعمال می توانندرفاه بالاتری نسبت به حالت پایه برای جامعه به ارمغان بیاورند که هر یک به دلیل توجه به برخی تبعات نرخ ارز در اقتصاد نسبت به حالت پایه برترند. در نتیجه می توان گفت با توجه به شرایط اقتصادی کشور و مشکلات خاص بیرونی آن مثل تحریم ها، اتخاذ روشی ثابت برای تمام سال ها همواره بهترین انتخاب از نظر رفاه نیست و در تعیین نرخ ارز باید به پیامدهای آن به ویژه رفاه اقتصادی افراد توجه و تا سرحد امکان از ایجاد نوسان در نرخ ارز خودداری گردد. روش چهارم به سبب حذف آثار تورمی تعیین نرخ ارز، رفاه بالاتری را ایجاد می کند، لیکن کشور را به مثابه یک اقتصاد بسته می سازد
ملخص الجهاز:
در مقاله حاضر، تدوین الگویی مدنظر قرار گرفت که علاوه بر نرخ ارز، شاخص نوسان آن را نیز در تعدادی از معادلات رفتاری (مصرف ، سرمایه گذاری، صادرات ، واردات و شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی) به عنوان عامل موجد بی ثباتی و نگرانی تصمیم گیرندگان و کارگزاران اقتصادی و بنابراین مؤثر بر رفاه اقتصادی، تعریف و لحاظ می کند؛ تأثیر گذاری منفی افزایش نوسان نرخ ارز بر رفاه از جمله در مقاله کفائی و پورفتحی (١٣٩٨) نیز نشان داده و تاکید شده است ، که لحاظ نکردن این متغیر مهم و در واقع نادیده گرفتن کاهش تأمل برانگیر رفاه ، به سبب وجود نوسان در نرخ ارز (بر اساس نرخ ارز تحقق یافته و اعلام شده بانک مرکزی) در مقایسه با حالت نبود نوسان (فرض صفر بودن نوسان )، میتواند نتایج گمراه کننده ای به دنبال داشته باشد.
همان طور که نمودار زیر نشان می دهد در صورت تعدیل سالانه نرخ ارز بر اساس اختلاف تورم داخلی و تورم خارج (جدول ٢)، (تورم کشور آمریکا به عنوان اقتصاد مسلط جهانی و تاثیرگذارترین اقتصاد در مبادلات بین المللی یا ارزی کشورها) همان گونه که در نمودار ٢ مشاهده می شود، رفاه اقتصادی در مقایسه با رفاه در روش پایه همواره بیشتر است به ویژه در سال هایی که نرخ ارز توسط بانک مرکزی و بر اساس سیاست های آن به شدت افزایش می یابد (٩٢-١٣٨٩).