خلاصة:
فرسایش یک پدیده تسطیح یا هموارکننده سطح زمین است که رسوبات از راه حمل، غلتیدن و یا شسته شدن تحت تاثیر نیروی ثقل از نقاط مرتفع به محلهای پست حرکت میدهد، کشور ایران در طول دورههای مختلف، همواره تحت تاثیر فرسایش آبهای روان قرار داشته به همین دلیل پرداختن به مساله فرسایش از اهمیت بسزائی برخوردار است. این پژوهش سعی دارد که به بررسی میزان فرسایش و شناسایی پارامترهای موثر بر آن در حوزه آبخیز رودخانه حاجی آباد از توابع شهرستان حاجی آباد استان هرمزگان بپردازد. روش تحقیق از نوع ریاضی – تحلیلی مبتنی بر آنتروپی(Entropy) و AHP است، بدین صورت که ابتدا مهمترین پارامترهای موثر بر فرسایش (شیب زمین، جنس زمین، خاک، کاربری اراضی و...) در حوزه مورد مطالعه شناسایی و سپس با استفاده از روش AHP وزن دهی و طبقهبندی شدند تا اهمیت هر یک از طبقات مشخص شود، سپس با استفاده از مدل آنتروپی(Entropy ) شانون(Shanon) میزان توزیع نامتعادل هر یک از پارامترهای موثر بر فرسایش مشخص شد. نتایج نشان میدهد که شیب بیش از 15 درصد با ضریب آنتروپی 0/53 دارای توزیع تقریبا متعادلی در حوزه بوده و در نتیجه فرسایش زیادی در قسمتهای مختلف حوزه تحت تاثیر شیب ایجاد میشود، همچنین در بین سازندهای زمین شناسی حوزه، سازندهای کواترنر با ضریب آنتروپی 0/635 توزیع تقریبا متعادلی در حوزه دارند. علاوه بر این خاکهای با بافت سبک (ضریب 0/94 ) و مراتع حوزه (ضریب0/90) که هر دو طبقه فرسایش زیادی دارند دارای توزیع متعادلی در حوزه هستند. جهت مدیریت فرسایش حوزه راهکارهائی ارائه گردیده است.
Erosion is a surface-leveling phenomenon where thetransportof sediments from being washed off the land or by the force of gravity move from elevated areas. During different periods, in Iran, constantly flowing water has been affected by erosion. Thus it is important to address the erosionproblem. This research attempts to assess and identify the parameters affecting erosion in Haji Abad Watershed (Hormozgan Province). Investigation of the kind of mathematics-based analytics determined the most important parameters affecting erosion: slope, geology, soil type, and plant. In the basin, this study identified and subsequently used AHP and health weight category, which were important to all evaluated classes, which were statistically determined. Next, by using the Entropy Shanonmodel, the amount of distribution of unbalanced classes in each one of the effective parameters of erosion in the basin under study were clear. The results show that in a slope greater than 15%,with the entropy coefficient of 0.53 there is a balanced distribution in the basin and the amount of erosion in different parts of the basin are influenced by the slope. The geological formation in the basin, the quaternary formation and erosion are more susceptible than the entropy factor of 0.635 distribution in the basin, which are almost balanced. In addition, to soils with light texture (ratio: 0.94), and on land and pasture catchment (ratio 0.90), both of which have a high erosion, have a normal distribution. We presented methods for erosion management in the watershed.
ملخص الجهاز:
بررسي ميزان تعادل فرسايش در حوضه آبخيز رودخانه حاجي آباد هرمزگان با استفاده از مدل آنتروپي (Entropy) ابراهيم مقيمي ١، مجتبي يماني ٢، منصور جعفر بيگلو٣، سعيد نگهبان ٤، جبار سليم منش ٥ چکيده فرسايش يک پديده تسطيح يا هموارکننده سطح زمين است که رسوبات از راه حمل ، غلتيدن و يا شسته شدن تحت تأثير نيروي ثقل از نقاط مرتفع به محلهاي پست حرکت مي دهد، کشور ايران در طول دوره هاي مختلف ، همواره تحـت تـأثير فرسايش آبهاي روان قرار داشته به همين دليل پرداختن به مسأله فرسايش از اهميت بسزائي برخوردار است .
روش کار بررسي ميزان فرسايش در هر منطقه ، نيازمنـد شناسـايي متغيرهـاي تأثيرگـذار بـر فرسـايش در آن منطقـه اسـت و متغيرهاي قابل محاسبه در مدل آنتروپي جهت مشخص کردن فرسايش حوزه هاي آبخيز و مديريت آنها بسيار زيـاد هستند لذا پنج متغير شيب زمين ، جنس زمين ، خاک ، پوشش گياهي و سطوح انسـان سـاخت بـه عنـوان مهمتـرين پارامترهاي مؤثر بر فرسايش انتخاب شدند.
جدول (٧): نمايش اوزان انتخاب شده ، گزينه هاي معيار (پوشش گياهي ) (به تصوير صفحه مراجعه شود) يافته هاي تحقيق محاسبه فرسايش حوزه با استفاده از مدل آنتروپي شانون - جنس زمين همانطور که در بخش بالا مشخص شد، مهمترين سازندهاي منطقه مورد مطالعه که در فرسايش تأثير زيادي دارنـد سه سازند مي باشد که در جدول شماره ٨ ذکر گرديده است .