خلاصة:
مقاله حاضر با استفاده از داده‌های روزانه شاخص قیمت 15 گروه صنعت طی دوره زمانی 09/08/1395 تا 07/01/1400 درصدد الگوسازی تلاطم بازار سهام ایران است. مدل تلاطم تصادفی چند متغیره عاملی در چارچوب رویکرد فضا-حالت غیرخطی، مبنای تفکیک تلاطم بازار سهام به دو جزء «تلاطم منبعث از عوامل پنهان» و «تلاطم خاص هر صنعت» و برآورد ماتریس همبستگی پویای تلاطم صنایع قرار گرفته است. یافته‌ها حاکی از آن است که اولاً دو عامل پنهان وجود دارد که بخشی از تلاطم صنایع داخلی (انبوه‌سازی، زراعت، محصولات غذایی، قند و شکر، سیمان و ...) متأثر از عامل پنهان اول و بخشی از تلاطم صنایع کامودیتی‌محور صادراتی کشور (صنایع شیمیایی و پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات فلزی)، تحت تأثیر عامل پنهان دوم است. ثانیاً تلاطم‌های خاص هر صنعت در طی دوره زمانی مورد بررسی تشدید شده و رفتار خوشه‌ای را از خود به نمایش می‌گذارد. ثالثاً تلاطم بازده سهام صنعت بانکی متأثر از هر دو عامل پنهان بوده و تلاطم خاص مرتبط با صنعت مذکور، تقریباً در میانه صنایع قرار می‌گیرد. این یافته، دور از انتظار نیست، زیرا پرتفوی تسهیلات اعطایی بانک‌ها، متشکل از تمامی صنایع می‌باشد و لذا تلاطم این بخش و اثرپذیری آن از عوامل پنهان، میانگین وزنی از سایر صنایع خواهد بود. رابعاً بیشترین درجه همبستگی تلاطم بازده سهام در میان 4 صنعت کامودیتی‌محور مشاهده می‌شود که در طول دوره مورد بررسی، سیر صعودی داشته است.
طبقه‌بندی JEL: C11، C32، C58، G17
Using the daily data of the price index of 15 industries during 2016/10/30 to 2021/3/27, the volatility of Iranian stock market has been modeled in this paper. Factor multivariate stochastic volatility model in the framework of space-state approach is the basis for decomposing the stock market volatility into two components, “volatility rooted in latent factors” and “idiosyncratic volatility” and estimating time-varying covariance matrix and dynamic pair-wise correlation of time series. The findings reveal that: first, there are two latent factors; the first affects the volatility of domestic industries (real estate, agriculture, food products, sugar, cement, etc.) and volatilities of commodity-based industries (chemical and petrochemical industries, petroleum products, basic metals and metal products) are affected by the latter. Second idiosyncratic volatilities of each industry increase during this period, and evidence of clustering behavior emerges. Third, the volatility of banking industry’s stock return is influenced by both of latent factors and its idiosyncratic volatility lies in the middle of industries. This finding is logical and predictable because banks lend to a wide range of different industries, so idiosyncratic volatility of this sector and factors loading will be the weighted average of other industries. Fourth, the highest degree of pairwise correlation is observed between the 4 commodity-based industries, which have had an upward trend during this period. JEL Classification: C11, C32, C58, G17
ملخص الجهاز:
u گروه دوم با فراواني حدود ٢٢ درصدي بر سرايت تلاطم از بازارهاي جهاني (به ويژه نفت و بازار سهام خارجي ) به بازار داخلي (به ويژه بازار سهام ) تمرکز کرده اند که مطالعات ابونوري و همکاران (١٣٩٩)، کريمي و همکاران (١٣٩٨)، بت شکن و محسني (١٣٩٧)، توکليان و همکاران (١٣٩٥)، سيدحسيني و همکاران (١٣٩٢، ١٣٩٣)، سيدحسيني و ابراهيمي (١٣٩٢) و زاهدي تهراني (١٣٩١) در اين طبقه قرار مي گيرند.
u گروه چهارم با فراواني حدود ٤٠ درصدي ، تلاطم قيمت سهام شاخص کل بازار سهام و ساير دارايي ها را مدل سازي کرده اند که مقالات راستين فر و همت فر (١٣٩٩)، خداياري و همکاران (١٣٩٩)، قاضي فيني و پناهيان (١٣٩٨)، اربابي (١٣٩٧)، شيرازيان و همکاران (١٣٩٧)، فتاحي و همکاران (١٣٩٥)، نبوي چاشمي و مختاري نژاد (١٣٩٥)، نادمي و همکاران (١٣٩٤)، نظيفي و همکاران (١٣٩١)، کشاورز حداد و حيدري (١٣٩٠)، کشاورز حداد و اسمعيل زاده (١٣٨٩)، کشاورز حداد و صمدي (١٣٨٨)، راسخي و خانعلي پور (١٣٨٨) و ابونوري و موتمني (١٣٨٦) در اين طبقه جاي مي گيرند.
بررسي فضاي پژوهشي داخلي و مقايسه آن با مطالعات خارجي نشان دهنده آن است که اولا کاربردهاي تجربي مدل هاي سرايت تلاطم در ايران به طور عمده روي بازار دارايي ها تمرکز دارد و مقالات محدودي به تبيين همبستگي و سرايت تلاطم بين شاخص گروه هاي مختلف صنايع پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار پرداخته اند.
(
, 
, 
)
