خلاصة:
برنامههای توسعه با هدف بهبود وضعیت استانداردهای زندگی شهروندان ( ارتقای منابع، فرصتها و توانمندسازی کل جامعه) در کشورها است، تهیه می شوند. مقاله حاضر با هدف تحلیل اثربخشی راهبردهای برنامه پنجم بر توسعه نواحی روستایی پیرامون کلانشهر کرج تدوین شده است. جامعه آماری مورد مطالعه روستاهای شهرستان نظرآباد است که 355 نفر آنها با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش طبقهای - تصادفی، نمونهگیری شدند. برای جمعآوری دادهها و اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی (فن پرسشگری و ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. در تجزیهوتحلیل دادهها از آزمونهای کلموگروف اسمیرنوف، آزمون دو جملهای، رگرسیون، تحلیل عاملی و تحلیل مسیر در نرمافزار SPSS استفاده شده است. مبتنی بر یافتههای پژوهش این نتیجه حاصل شده است که شاخص نهایی توسعه در روستاهای مورد مطالعه متاثر از راهبردهای برنامه پنجم از روند تحولی مثبتی برخوردار نشده است. نگاه تک ساحتی در عمل سبب شد تا تنها بعد کالبدی ـ عمرانی بویژه توسعه زیرساختها از شرایط مناسب تری برخوردار شود. سایر مولفههای موثر بر شاخصهای نهایی توسعه مانند (ارتقاء خدمات محیطی، ارتقاء کیفیت محیط زیست، حفاظت از میراث فرهنگی،ارتقای سرمایه اجتماعی، ظرفیتسازی نهادی، رفاه اجتماع محلی، مسئولیتپذیری اجتماعی، عدالت اقتصادی و ثبات اقتصادی) نتوانستهاند بطور مستقیم برآن اثر بگذارند و تنها از طریق ارتقاء زیرساختها اثر غیرمستقیم بر شاخص نهایی داشتند.
AbstractDevelopment programs are prepared with the aim of improving the living standards of citizens (improving resources, opportunities and empowering society as a whole) in countries. The present article has been compiled with the aim of evaluating the effectiveness of the Fifth Plan strategies on the development of rural areas around the metropolis of Karaj. The statistical population of the study is the villages of Nazarabad city in which 355 people were determined using Cochran's formula as the sample size and they were sampled using stratified-random method. Documentary and field methods (questioning technique and questionnaire tools) have been used to collect data and information. To analyze the data, Kolmogorov-Smirnov tests, binomial test, regression, factor analysis and path analysis in SPSS software were used. Based on the research findings, it has been concluded that the final development index in the studied villages affected by the strategies (rural development) of the Fifth Plan has not had a positive development trend. A one-dimensional view in practice caused only the physical-civil dimension to have more suitable conditions especially in the development of infrastructure. Other components affecting the final indicators of development such as (improvement of environmental services, improvement of environmental quality, protection of cultural heritage, social capital, institutional capacity building, and welfare of local community, social responsibility, economic justice and stability Economic) have not been able to directly affect it and have only an indirect effect on the final index by upgrading the infrastructure.
ملخص الجهاز:
تحليل اثربخشي راهبردهاي برنامه پنجم توسعه اجتماعي ـ اقتصادي کشور بر توسعه نواحي روستايي پيرامون کلانشهرکرج مورد: شهرستان نظرآباد دريافت مقاله : ١٣٩٩/٠٢/٢٧ پذيرش نهايي: ١٣٩٨/٠٥/١٦ صفحات :١٣٠-١١٣ زهرا جهان ؛ دانشجوي دکتري گروه جغرافيا، واحد تهران مرکزي ، دانشکده ادبيات و علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران .
آن ها مبتني بر مجموعه اي از سياست ها هستند که در قالب هاي انضماميتر اهداف معين و مواد قانون برنامه ـ که مبناي برنامه ها و طرح هاي اجرايي هستند ـ بروز مييابند (ايکاف ، ١٣٨٠: ٢٧٩) و به طور مستقيم يا غيرمستقيم ماهيت توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، کالبدي و زيست محيطي نواحي روستايي را تحت تأثير قرار مي دهد (بدري و همکاران ، ١٣٩٨: ٦).
اين راستا، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگويي به سؤال زير تدوين شده است : - راهبردهاي توسعه روستايي در برنامه پنجم ، تا چه اندازه از کارآمدي براي حل چالش هاي روستاهاي شهرستان نظرآباد، در ابعاد مختلف برخوردار بوده است ؟ انديشه توسعه يکپارچه روستايي اصولا بر اين اصل استوار است که سکونتگاه هاي روستايي همچون تمام پديده ها و واحدهاي مکاني – فضايي درواقع نظام هايي هستند که اجزاي آن با يکديگر درکنش متقابل بوده و هرگونه تغييري در يک جزء به ساير اجزا منتقل ميشود و بنابراين اجزاي گوناگون بايد به گونه اي هماهنگ و هم نوا در جهت اهداف نظام عمل کنند .
(به تصویر صفحه رجوع شود) راهبردهاي کلان برنامه پنجم توسعه بر پايه طرح ها و پروژه هاي اجراشده ، با ميانگين ٢/٩٩ درصد در قالب ابعاد دهگانه ، منجر به ايجاد تحول در سکونتگاه هاي روستايي و توسعه رو به پايين در آن ها شده است (جدول شماره ٦).