عالم آرای نادری مقدمة ومراجعة

"عالم آرای‌ نادری دکتر رضا شعبانی‌ (به تصویر صفحه مراجعه شود) تألیف محمد کاظم مروی وزیر مرو،به تصحیح‌ و با مقدمه و توضیحات و حواشی و فهرستهای دکتر محمد امین ریاحی و ترجمهء مقدمه‌های‌ میکلو خوما کلای خاورشناس روس به وسیلهء دکتر عنایت الله رضا-3 جلد-زوار تهران،1363،سرآغاز 2 صفحه-فهرست مطالب 8 صفحه-مقدمهء مصحح‌ 43 صفحه-برگزیدهء منابع مقدمه و تصحیح متن 2- ترجمهء مقدمه‌های روسی(سه مقدمه بر سه‌ جلد)38 صفحه-مطالب جلد اول 444-مطالب‌ جلد دوم 387 صفحه-مطالب جلد سوم 318 صفحه-فهرستها(لغات و ترکیبات-اصطلاحات‌ دیوانی-کسان-جایها-نسبتها-خاندانها-اقوام‌ کتابها)92 صفحه. صرفنظر از زحماتی که علمای شوروی در خلال نیم قرن برای‌ یافتن مشخصات کامل کتاب و در کنار هم قرار دادن‌ مجلدات سه گانهء آن،متقبل شده‌اند و به تفصیل در توضیحات میکلو خوما کلای که هم اکنون ترجمه شده‌ است(ص 59 تا 95 کتاب حاضر)،دنیای غیر روسی‌ زبان،از کتابی که مورخ انگلیسی لارنس لکهارت در سال‌ 1938 میلادی،ذیل نام نادر شاه نوشته است،پی به‌ وجود کتاب مزبور برد2،و هم از طریق شعف فوق‌ عادتی که با مطالعهء دو جلد(دوم و سوم)از سه مجلد تألیف نامبرده به وی دست داده بود،به اعتبار عظیم آن‌ جهت آگاهی به مسائل تاریخی و اجتماعی عصر افشاری‌ اطلاع یافت. 10 9-با این که مطالب قصه گونه و افسانه‌ای و ساده‌لوحانه نیز که ناشی از طبیعت متعارف و عامی‌ صاحب تألیف است،در عالم آرای نادری کم نیست و جای جای حکایتها از تولد نادر و زندگانی ابتدایی او و حتی نحوهء سلوک و معاشرتش با خرد و بزرگ زمان به‌ نحوی آمده است که بطور روشن،دور از حقیقت است با این حال از قدر و ارج کتاب چیزی کم نمی‌کند و با ملاحظهء نقاط مثبت بیشمار و واقعیات مسلم و انکار ناپذیر متن،حق با مردمی است که آنرا«آیینهء اجتماع عصر نادری»خطابش کرده‌اند."