افشا و گزارشگری ریسک شرکت‌ها: ارائه چارچوب جامع مقالة

هدف: اطلاعات مربوط به ریسک نقش مهمی در فرایند تصمیم‌گیری درست و ارزیابی شرکت‌ها ایفا می‌کنند. بر این اساس پژوهش حاضر به‌گونه تجربی به بررسی چارچوب جامع برای گزارشگری ریسک در شرکت‌های ایرانی می‌پردازد.  روش: برای این منظور دیدگاه حسابرسان، دانشگاهیان و تحلیل‌گران مالی مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسش‌نامه از نمونه‌ای شامل 203 نفر در سال 1395 جمع‌آوری و بااستفاده از آزمون‌های مقایسه‌ای مورد بررسی قرار گرفت.  یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که در ارائه اطلاعات مربوط به ریسک باید گروه‌های مختلف ذی‌نفع شامل سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران مالی، اعتباردهندگان، دولت، مدیران، تامین‌کنندگان منابع (غیرمالی) و مشتریان مدنظر قرار گیرد. هدف ارائه اطلاعات ریسک باید کمک به بهبود تصمیم‌گیری و افشای ریسک‌ها به خصوص ریسک‌های مالی برای شرکت‌ها الزامی باشد. ویژگی‌های کیفی شامل مربوط بودن، قابل اتکا بودن، قابل مقایسه بودن، با اهمیت بودن، قابل درک بودن نیز باید مورد توجه قرار گیرد و فزونی منافع بر مخارج از راه دستورالعمل‌هایی تعیین شود. در رابطه با تعیین کمّی با کیفی بودن افشای ریسک، نیاز به وجود دستورالعملی مصوب بوده و در زمینه ریسک‌های کمّی، استفاده از فنون مختلف کمّی‌سازی مناسب است. هم‌چنین برای ارائه اطلاعات مربوط به ریسک باید به زمان گذشته و آینده و ریسک‌های مثبت و منفی توجه شود، ولی تمرکز بر اطلاعات آینده‌نگر و منفی باشد.  نتیجه‌گیری: افشای اطلاعات مربوط به انواع ریسک‌ها شامل مالی، راهبردی، عملیاتی، درستی و توانمندی مورد نیاز ذی‌نفعان بوده و شرکت‌ها باید بر اساس اهمیت و اثرگذاری انواع ریسک‌ها آن‌ها را به صورت اولویت‌بندی شده ارائه دهند. یافته‌های پژوهش حاضر می‌تواند از سوی تدوین کنندگان الزامات گزارشگری و هم‌چنین نهادهای حرفه‌ای در تدوین مقررات و ارائه پیشنهادها برای افشای ریسک مورد استفاده قرار گیرد.

Objective: increasing complexity and competitive in business has led to emphasize on organizations to provide a higher volume and more qualitative information in order to promote transparency and reduce information asymmetries. These changes have meant that the usefulness of the information provided by the traditional financial statements to their potential users becoming less and less valuable, leading to a higher demand of relevant information and an effort by standard regulators to improve quality and timeliness of the information. Risk information play an important role in the decision-making process and evaluation of the company. In this sense, the information about risks can contribute to manage changes, reduce the cost of capital, report on the future path of the business model, and allow companies to communicate the risk messages that they wholly understand their own risks and have developed practices to manage them. In addition, information about risk helps investors to valuation of the firms and in the assessment of management's work. Accordingly, this study explores establishing a theoretical and comprehensive framework for risk disclosure for the firms listed in Tehran Stock Exchange (TSE), and determines various risks empirically. Method: For this purpose, a quantitative survey research methodology was exerted, and the attitude of auditors, academics, and financial analysts, towards the framework for risk disclosure were investigated. Required data were obtained by questioner from sample of 203 preceding individuals in 2016, 2017 and analyzed by using comparative, T test, Wilcoxon, and Friedman tests. Results: Results showed that risks information need to be provided to different stakeholders including investors, financial analysts, creditors, government, managers, suppliers resources (non-financial) and customers. The purpose of providing this information should be aimed at assisting decision making and disclosure of risks information must be mandatory. Qualitative characteristics of risk disclosure including relevancy, reliability, comparability, understandability, and materiality and costs- benefits should also be determined. In regard to qualitative or quantitative risk disclosures, a concise and approved guideline is required for quantitative disclosure and different quantification techniques to risk disclosures also required. In addition, for assimilation of risk information, forward-looking and backward- looking and negative and positive information about risk must be considered with focusing on negative and forward-looking information. Conclusion: According to research findings, all types of risk, including financial, strategic, operational, integrity and empowerment are required and must be prioritized according to their importance and impact. This research identifies a number of issues for regulator and standard setter to establish requirements for risk disclosure. In addition, the findings can be used by professional associations to provide suggestions for risk disclosure.

در خصوص گزارشگری و افشای ریسک برخی بر ارائه اطلاعات به‌صورت کمّی تاکید دارند (از قبیل انجمن حسابداران خبره انگلستان و ولز، 2011 و بیانیه گزارشگری مالی 48 کمیسیون بورس اوراق بهادار ایالات متحده)؛ زیرا افشای کمّی می‌تواند موجب ارزیابی بهتر پی‌آمدهای ریسک (لنسلی و شریوز، 2006) و افزایش اعتبار اطلاعات افشا شده گردد (اسکراند و الیوت، 1998). محل افشای ریسک‌ها {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} سؤال 9) «مسئولیت تهیه الزامات مربوط به گزارشگری ریسک برعهده چه نهادی باشد؟» در خصوص نهاد مناسب برای تدوین الزامات، با توجه به نرمال نبودن داده‌ها، از آزمون دوجمله‌ای استفاده شد و یافته‌ها نشان داد که کمیته‌ای از ذی‌نفعان، کمیته تدوین استانداردهای سازمان حسابرسی و سازمان بورس و اوراق بهادار، هر سه برای تدوین این الزامات و استانداردها مناسب هستند؛ ولی در بررسی رتبه آن‌ها نتایج مطابق جدول (11)، کمیته‌ای از ذی‌نفعان دارای بالاترین رتبه است. Improving the relevance of risk factor disclosure in corporate annual reports. National and international developments in risk reporting: May the German Accounting Standard 5 lead the way internationally. Financial reporting of risk: Proposals for a statement of business risk, ICAEW, UK International Accounting Standards Board. (1995), Political risk assessment and disclosure in annual financial reports: the case of Persian Gulf War. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 4(1), 49-68. (Studying the effect of corporate governance on risks disclosure. Risk disclosure in the published financial statements and firm performance: Evidence from the Nigeria listed companies. Journal of Financial Reporting and Accounting, 10(1), 73-94.