خلاصة:
در اسناد تاریخی و روایات مورخان کلاسیک دربارة حرکت چاپارها، سپاهیان و کاروانها در روزگار اشکانیان گزارشهایی دیده میشود که در آنها، زمان شروع حرکت یا پایان یا هر دو را ذکر کردهاند یا این زمان قابل محاسبه میباشد. از طرفی، گزارشهایی، مانند سفرنامهها و اسناد مشابه، مسافت میان نقاط مختلف شاهنشاهی اشکانی را در اختیار خواننده قرار دادهاند. این دو گونه اطلاعات -یعنی مدتزمان سفر و میزان مسافت- دادههای لازم برای محاسبة سرعت حرکت چاپارها، سپاهیان و کاروانها را در دسترس قرار میدهد. گردآوری این اطلاعات پراکنده و محاسبه سرعت سفر در راستای پاسخ به این پرسش است که میزان سرعت سفر زمینی در روزگار شاهنشاهی اشکانی از سده ۱ ق.م تا سده ۳ م چقدر بوده است. در این میان، نادقیق بودن برخی دادهها و همچنین دشوار یا ناامن بودن بعضی راهها جای خطایی برای محاسبات جاری گذاشته است تا محاسبات در نهایت به صورت دامنهای ارائه شوند. با روش بررسی موردی و تطبیق محاسبات با سرعتهایی که پیش از آن ضبط شده، میتوان نتیجهگیری کرد که دامنه سرعت حرکت چاپارها میان ۸۰ تا ۲۷۷ کیلومتر در شبانهروز، دامنه سرعت لشکرکشیها بین ۱۰ تا ۴۰ کیلومتر در شبانهروز و بازه سرعت برای کاروانهای تجاری ۴۰ تا ۶۰ کیلومتر در شبانهروز و برای هیئتهای سیاسی ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر در شبانهروز برآورد میشود.
There are reports considering armies, riders, and caravans’ movements in historical evidence and classical narratives, including departure and arrival times, or calculable. Also, there are accounts such as itineraries and similar evidence measuring distances between most parts of the Arsacid Empire. These two kinds of information, namely travel time and distance, provide necessary data for calculating riders, armies, and caravans’ travel speed. Gathering this sporadic information and calculating travel speed in the Arsacid empire era is the goal of this research to answer the following question: what was the overland travel speed in the Arsacid empire period? In the meantime, inaccuracies of the data available and the existence of impassable or unsecured routes forbade us to achieve an exact conclusion about the travel speed, so an approximate range has been calculated. By case study and comparing these calculations to previous ones in contemporary or previous eras, the range of couriers’ travel speed was between 80 to 277 km/day, the range of campaigns travel speed was between 10 to 50 km/day. The range of motion for trade caravans was between 40 to 60 km/day and for political delegations was 10 to 15 km/day.
ملخص الجهاز:
سرعت سفر زمینی در روزگار شاهنشاهی اشکانی (از سده اول قبل از 1 میلاد تا سده سوم میلادی ) رضا اردو٢، روزبه زرین کوب 3 تاریخ دریافت : ١٣٩٩/٠٨/٠٩ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/١١/٢٣ چکیده در اسناد تاریخی و روایات مورخان کلاسـیک ، دربـاره حرکـت چاپارهـا، سـپاهیان و کاروان ها در روزگار اشکانیان گزارش هایی دیـده مـی شـود کـه در آنهـا زمـان شـروع حرکت یا پایان یا هر دو بیان شده یا این زمان قابل محاسـبه اسـت .
امنیت جاده ها سفر و زمان آن را پیش بینی پذیر مـی کـرد؛ بنـابراین بـا بـرآوردی تقریبـی می توان سرعت سفر نیروهای نظامی و چاپارها و کاروان ها را محاسبه کرد و بـه ایـن پرسـش پاسخ داد که سرعت سفر زمینی در مناطق مختلف شاهنشاهی اشکانی چه تفاوتی با هم داشـته و اختلاف سرعت چاپارها و سپاهیان و کاروان ها چقدر بوده است ؟ پیشینۀ پژوهش «ایگور خلوپین » با تکیـه بـر سـفرنامۀ ایزیـدر خاراکـسی و اشـاره هـای مورخـان کلاسـیک و گزارش های موجود از تحقیقات میدانی ، موقعیت جغرافیایی راه هـا و سـاتراپی هـای شـمالی و شرقی شاهنشاهی اشکانی را شناسایی و بازسازی کـرد (١٩٧٧ ,Khlopin).
(٧٤ :١٩١٣ ,Hunter) فاصـلۀ بروندیـسیوم تـا اکتیـوم حـدود ٣٢١ کیلـومتر، اکتیـوم تـا آتـن از راه زمینـی ٣٧١ (١/٤٨٤ :١٩٢٣ ,Holmes)، آتن تـا دلـوس ١٤٤ (٢٧ :١٩٨٩ ,White)، دلـوس تـا افـسس ٥٤٥، افسس تا ترالس ٤٨ (٢٩٣ :٢٠١٤ ,Rennell)، ترالس تا لائودیکیا ١٣٠، لائودیکیـا تـا آیکونیـوم ٤٣٤ (٧٨ :١٩١٣ ,Hunter)، آیکونیوم تا کوبیسترا ٢٠٣ و کوبیسترا تا طرسوس ١٧٧ کیلومتر بود (١٢٥٣ :٢٠١٧ ,Magie)؛ یعنی به طور کلی سیسرون مسیر ٢٣٧٣ کیلومتری میان بروندیسیوم تـا طرسوس را در تابستان و با تعداد نیروهای کم در ١٣٦ شبانه روز بـا سـرعت میـانگین ١٨-١٧ کیلومتر در شبانه روز طی کرد که دلیل کندتر بودن حرکتش نسبت به کراسوس آن است کـه در شهرها اقامت های چندروزه داشت و منتظر دریافت خبر از تحرکات اشکانیان می ماند.