خلاصة:
در گفتار نخست این تحقیق، واژهشناسی تبلیغ، فرایند کاربرد آن در قرآن و شیوه های تفسیر
موضوعی مورد کاوش قرار گرفته است. در گفتار دوم موضوعات متفاوت مانند: ثروت اندوزی،
ثروتمند بیدین، شکرگزاری، گریه، تفریح، خواب، بهشت و جهنم، از طریق جمعآوری آیات
مرتبط و جمعبندی از مجموع آن، دیدگاه قرآن در باره آن موضوع روشن گردیده و به مطالب
ذیل دست یافته است: 1 . از آیات که در باره ثروت به کار رفته استفاده میشود که مال و ثروت
امری دوست داشتنی است و اگر آن در برخی آیات نکوهش شده از این جهت است که غالبا
انسان را از خداوند باز میدارد. 2 . ثروت زیاد در دست افراد بیدین، آثاری بدنبال داشته و از
عوامل گمراهی مردم به شمار میآید؛ لذا خداوند ثروت انبوه برای کافران را، عذاب آور و موجب
درماندگی اخروی آنان میداند. 3 . شکر سه گونه بوده و 74 بار در قرآن استفاده شده است. این
مفهوم به طور کلی در سه محور؛ آثار شکرگزاری، ارزش شکر و اهمیت آن، بکار رفته است. 4 .
گریه به عناوین مختلف تقسیم شده است. گریه ای که حاصل از شناخت حق و عرفانی باشد،
بسیار ارزشمند است؛ زیرا موجب کمال انسان میشود. 5 . برای بهشت و جنهم در قرآن نامهایی
ذکر شده است. مفسران با استفاده از روایات، هریک را بیانگر درج های از بهشت و جهنم دانسته
و مراتب بهشت را 7 و نام هایی نیز برای آنها برشمرده اند. در ارتباط با جهنم نیز، واژگانی استعمال
شده است که برخی آنها را، نام قسمتهایی از طبقات جهنم تلقی کردهاند. 6 . از کاربردهای واژه
فرح در آیات قرآن به خوبی دانسته میشود که تفریح به معنی ابراز حرکات نمایشی سرور، امری
پسندیده نیست، البته مورد و انگیزه هایی که موجب فرح میشود میتواند در مثبت و منفی بودن
فرح نقش مهم و تاثیرگذار داشته باشد. 7 . قرآن حقیقت خواب را به معنای خروج روح از بدن بر
میشمارد. پیوند میان روح و تن به جهت دوری و نزدیکی روح از کالبد متغیراست؛ از این روست
که تعبیر قرآن برای خواب به «نوم»،«نعاس» و «سنۀ»متفاوت شده است.
ملخص الجهاز:
جنات الفردوس اين کلمه »فردوس« دوباره در قرآن کريم آورده شده و بالترين مرتبه بهشت است که خداوند آن را محل پذيرايي مؤمنان داراي عمل صالح قرار داده است: »إن الذين آمنوا و عملوا الصالحات کانت لهم جنات الفردوس نزل، خالدين فيها ل يبغون عنها حول « )کهف/١٠٧ – ١٠٨( فردوس بهترين و برترين مراتب بهشت است و با اينکه طبع تحولطلب انسان دائما تقاضاي دگرگوني و تنوع ميکند ولي ساکنان فردوس هرگز تقاضاي نقل مکان و تحول نخواهند کرد.
)راغب اصفهاني، ١٤١٢ق : ١٨٧( لفظ »جحيم« بيست و شش مرتبه در قرآن کريم به کار رفته، و اشاره به يکي از مراتب دوزخ دارد )عروسي حويزي، ١٤١٥: ١٧/٣( و به آتشهاي سوزان و وسيع دنيا نيز، احيانا جحيم گفته ميشود، )مکارم شيرازي، ١٣٧٤ )نمونه(: ١٣٦/١٤( چنان که در داستان ابراهيم ميخوانيم که نمروديان گفتند: »فألقوه في الجحيم«.
)راغب اصفهاني، ١٤١٢ق : ٤١١( »سعير« يکي از نامهاي جهنم است که در قرآن براي دوزخ ذکر شده و اين بواسطه افروخته شدن آنست.
)راغب اصفهاني، ١٤١٢ق : ٦٢٨( اگر به کاربردهاي واژه فرح در آيات قرآن توجه شود اين معنا به خوبي دانسته ميشود که فرح يعني ابراز حرکات نمايشي سرور، امري مثبت و پسنديده نيست: »و ل تفرحوا بما آتاکم« )حديد/٢٢(، »فرحوا بالحياة الدنيا« )رعد/٢٦(، »ذلکم بما کنتم تفرحون« )غافر/٧٥(، »حتي إذا فرحوا بما أوتوا« )انعام/٤٤( و در آيه ٧٦ سوره قصص به صراحت بيان شده است که خداوند کساني را که فرح ميورزند دوست نميدارد.