خلاصة:
ساختهای قالبیشده قسمت کلیشهای زبان هستند که از سویی ساختاری شناختهشده
درمیان اهل زبان دارند و از سوی دیگر به عمق معنای موردنظر میافزایند. بنابراین،
ایجاز و تفهیم معنا یکی از ویژگیهای بارز این ساختهاست. ساختهای قالبی انواع
مختلفی دارند که مثل یکی از آنهاست. مرصادالعباد نجمالدین نیز بهمنزلۀ یکی از منابع
عرفانی در زبان فارسی از این ساختهای قالبی بهره برده است. ساختهای قالبی مثلی
کارکردهای متفاوتی در آثار ادبی برعهده دارند که ایجاز، استدلال، تبیین مطلب،
تصویرسازی و تاکید معنا از جملۀ آنهاست. هدف از مقالۀ حاضر که با روش کیفی
)تحلیلی توصیفی( انجام شده، بررسی کارکرد ساختهای قالبیشدة مثلی عربی در
مرصادالعباد است. نتایج بهدستآمده از این پژوهش نشان داد که اقناع مخاطب،
استدلال، توجیهآوری و رهایی از سرزنش و توبیخ، زیباسازی کلام، ایجاز، تقویت معنا
و روشنگری، کارکردهای ساختهای مثلی عربی در کتاب مذکور بهشمار میروند. در
این میان، تاکید مفهوم و استدلال بیشترین کارکرد را در این اثر داشته است
Molded constructions are parts of linguistic stereotypes that have a particular structure known among linguists on the one hand, and enrich the intended meaning on the other hand. Therefore, the brevity and understanding of meaning is one of the prominent features of these constructions. There are different types of molded constructions, one of which is a proverb. Mersad al-Ebad written by Najm al-Din, as one of the mystical sources in the Persian language, has also used these molded constructions. Proverbial constructions have different functions in the literary works, including brevity, reasoning, explanation, illustration, and emphasis on meaning. The purpose of this article, which has been done through qualitative (analytical-descriptive) method, is to investigate the function of Arabic-shaped molded structures in Mersad al-Ebad. The results of this study showed that the persuasion of the audience, reasoning, justification, and release from blame and reprimand, beautification of words, brevity, strengthening of meaning, and enlightenment are the functions of Arabic proverbs in this book. Furthermore, the emphasis on the concepts and reasoning has been more functional.
ملخص الجهاز:
مرصادالعباد نجم الدين نيز به منزلۀ يکي از منابع عرفاني در زبان فارسي از اين ساخت هاي قالبي بهره برده است .
٣. ضرورت انجام پژوهش بررسي استفاده از ساخت هاي قالبي مثلي عربي در مرصادالعباد و کارکرد آن ها از آن جهت اهميت دارد که ازيک سو نشان دهندة تسلط نويسنده بر متون و ادب عربي است و ازسويديگر، تأثيرپذيري ادباي ايراني از زبان و ادبيات عربي را نشان ميدهد.
سپس اين ساخت ها با کتاب هاي امثال عربي و فارسي، مانند امثال و حکم دهخدا و مجمع الامثال ميداني تطبيق داده شد و ازآنجاييکه حکمت و ضرب المثل باهم تفاوت دارند، فقط مثل ها بررسي شدند.
ذوالفقاري نيز ضرب المثل ها، کنايه ها، مثل گونه ها و اصطلاحات و زبان زدها را انواع مختلف اين ساخت ها معرفي کرده است (١٣٩٤).
براي نمونه ، او در صفحات نخست کتاب خود هنگام توضيح حالت انسان و پرورش و تربيت روح او، آدمي را به معدن طلا و نقره تشبيه کرده که براساس نوع تربيت وي، از او طلا يا نقره استخراج ميشود، سپس براي تبيين معناي موردنظرش و اقناع مخاطب و مجاب کردن وي، يک ساخت قالبي مثلي عربي را آورده است : «الناس معادن کمعادن الذهب و الفضۀ» و در ادامۀ همين مبحث به اعتقاد خود، مبنيبر ضروري بودن همراهي مريد با شيخ نيز تأکيد ميکند که روح آدمي با همراهي و کمک يک شيخ ، تبديل به آينه ميشود (رازي، ١٣١٢، ص .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نمودار ١: ساخت هاي قالبي شدة مثلي ٥ chart 1: Proverbic formulaic structures 134 ٧.