خلاصة:
بسیاری از فناوری‌هایی که در بخش دفاعی طراحی‌شده‌اند، می‌توانند در کسب‌وکارهای تجاری نیز کاربرد داشته باشند. سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری پیامدهای مثبت فراوانی در سطوح ملی، تجاری و دفاعی دارد. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری در قالب یک مدل است. پژوهش از نوع آمیخته (کیفی-کمی) می‌باشد. نمونه آماری پژوهش در بخش کیفی، 17 نفر از خبرگان حوزه‌های دفاعی و کسب‌وکارهای تجاری کشور می‌باشند که با روش گلولهبرفی و تا زمان اشباع نظری انتخاب‌شده‌اند. نمونه آماری در بخش کمی، 177 نفر از مدیران و کارشناسان این دو حوزه می‌باشد که به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس انتخاب گردیدند. جهت شناسایی عوامل مؤثر، از رویکرد مبتنی بر نظریه دادهبنیاد و نرم‌افزار MAXQDA2020 استفاده‌شده و در نهایت اعتبارسنجی مدل به‌دست‌آمده، با تحلیل عاملی و نرم‌افزار 3-SMART PLS انجام گرفته است. با توجه به یافته‌های پژوهش در بخش کیفی، 148 کد در قالب 7 مقوله شناسایی گردید و پس از تحلیل عاملی تأییدی، 5 کد حذف و مدل نهایی پژوهش با 143 کد و 7 مقوله تائید شد. نتایج حاصل از نظریه دادهبنیاد در خصوص فراوانی و اهمیت مضامین و مقولات سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری، نشان‌دهنده آن است که به ترتیب سیاست‌ها و مقررات، عوامل ارتباط بین بخش‌های دفاعی و تجاری، توانمندی فناورانه، عوامل محیطی، عوامل اجتماعی– فرهنگی، عوامل اقتصادی و مالی، ویژگی‌های فناوری بیشترین اهمیت را دارا هستند.
Many technologies designed in the military sector can be used in civilian sector as well. The spillover of military technologies to civil has many positive consequences at the national, commercial and defense levels. The purpose of this study is to identify the factors affecting the spillover of military technologies to civilian via a model. The research is of mixed type (qualitative-quantitative). The statistical sample of the research in the qualitative section is 17 experts in the field of defense and commercial businesses in the country who have been selected by the method of snowball until theoretical saturation. The statistical sample in the quantitative section is 177 managers and experts in these two fields who were selected by purposive and available sampling. In order to identify the effective factors, the approach based on grounded theory and software MAXQDA-2020 was used and finally the validation of the obtained model was performed by factor analysis and software SMART PLS-3. According to the research findings in the qualitative section, 148 codes were identified in the form of 7 categories and after confirmatory factor analysis, 5 codes were deleted and the final research model was approved with 143 codes and 7 categories. The results of grounded theory regarding the frequency and importance of categories of military technology spillover to civilian, show that policies and regulations, communication factors between military and civil sectors, technological capability, environmental factors, socio-cultural factors, economic and financial factors, and technological features are the most important.
ملخص الجهاز:
نتايج حاصل از نظريه داده بنياد در خصوص فراواني و اهميت مضامين و مقولات سرريز فناوريهاي دفاعي به کسب وکارهاي تجاري، نشان دهنده آن است که به ترتيب سياست ها و مقررات ، عوامل ارتباط بين بخش هاي دفاعي و تجاري، توانمندي فناورانه ، عوامل محيطي، عوامل اجتماعي– فرهنگي، عوامل اقتصادي و مالي، ويژگيهاي فناوري بيشترين اهميت را دارا هستند.
پژوهش هاي انجام شده در کشور نيز، نقش سرريز فناوري را از مسير سرمايه گذاري مستقيم خارجي موردبررسي قرار داده اند و به ظرفيت هاي داخلي و توانمندي فناورانه بخش دفاعي براي سرريز فناوريهاي دفاعي به کسب وکارهاي تجاري، توجه ننموده اند.
با اين وجود، با توجه به کمبود منابع و موانع فراوان در مسير توليد ملي ، خط مشي گذاري بايد به گونه اي باشد که از هيچ يک از ظرفيت هاي داخلي کشور غفلت نشود؛ اما يکي از اين ظرفيت هاي صنعتي و توانمند در کشور که در جهت ايجاد آن سال ها ممارست و هزينه صورت گرفته و حتي امروزه به بلوغ نسبي نيز رسيده ، اما در مقابل در جهت به کارگيري بهينه از آن غفلت شده است ، ظرفيت علمي و فناورانه صنايع بخش نظامي و دفاعي کشور در بخش صنايع غيردفاعي و غيرنظامي ميباشد (فرتوکزاده و وزيري ، ١٣٩١).
بر اين اساس براي جمع آوري داده ها در بخش کيفي، ١٧ نفر از خبرگان حوزه هاي دفاعي و کسب وکارهاي تجاري شامل مديران ارشد و برخي کارشناسان ارشد صنعت دفاعي، مديران ارشد معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و نيز مديران ارشد بخش تجاري انتخاب گرديد.
(
, 
, 
)
