خلاصة:
ترکمانان صوفی آناتولی در اوائل دوره عثمانی به واسطه حضور و نقش پررنگ در تأسیس و توسعه قلمروی عثمانی و برآمدن آن در قامت یک دولت مقتدر، به رغم ماهیت واگرایانۀ غالب بر شیوه زندگی آنها، با آلعثمان همگرایی پررنگی پیدا کرده بودند. بر این اساس، ترکمانان کوچنشین و نیمهکوچنشین آناتولی پیرو تصوّف عامیانه و در رأس آنها دراویش صوفی، مناسبات حسن های با سلاطین نخستین عثمانی داشتند. بهتدریج تحولات تاریخی این روند را دچار دگرگونی کرد. عثمانیان در نیمه دوم قرن نهم هجری، قسطنطنیه را فتح کردند و پایتخت خود را به این کلانشهر جهانی انتقال دادند. به دنبال این فتح، دیوانسالاری عثمانی مرحله جدیدی از تکامل و توسعه را تجربه کرد و سیاست های آلعثمان در قبال ترکمانان، بانیان پیشین تأسیس دولت عثمانی، بهشکل بنیادینی تغییر یافت؛ این در حالی بود که جمعیت پرشماری از ترکمانان، بر شیوهها و سنت زندگی عشایری پافشاری میکردند. بنابر یافتههای این مطالعه، توسعه و تکامل دیوانسالاری عثمانی در دوره بعد از فتح استانبول و در رأس آن سه نهاد تیمار، دِوشیرمه و مدرسه، نقش تعیینکنندهای در روند منزویسازی ترکمانان ایفا کردند.افزون براین، سیاست تمرکزگرایی عثمانیان در مواجهه با ترکمانان کوچنشین و نیمه کوچنشین و نیز تحقیر این گروهها از سوی نخبگان جامعه عثمانی، واگرایی ترکمانان صوفی از عثمانیها و همگرایی آنها به صفویان را تشدید میکرد.
great convergence of the Ottomans due to their presence and role in the Ottoman Empire's establishment and evolution and its rise as a powerful state, notwithstanding the divergent nature of their life. Therefore, the nomadic and semi-nomadic Turkomans of Anatolia, followers of popular Sufism led by the Sufi dervishes, had agreeable relations with the first Ottoman sultans. Gradually, historical developments changed this trend. The Ottomans conquered Constantinople in the second half of the ninth century AH and moved their capital to it. Following this conquest, the Ottoman bureaucracy underwent a new stage of evolution and development. Moreover, the Ottomans' policies towards the Turkomans, the Ottoman state's former founders, changed radically. This was while a large population of Turkomans emphasized the nomadic ways and traditions of life. According to this study, Ottoman bureaucracy's development in the post-conquest period of Istanbul, headed by the three institutions of Timar, Devshirme, and School, presented a crucial role in isolating the Turkomans. Besides, Ottoman centralism policy in the face of the nomadic and semi-nomadic Turkomans and the humiliation of these groups by the Ottoman society's elites reinforced the Sufi Turkmens' divergence from the Ottomans and caused their convergence of the Safavids
ملخص الجهاز:
به دنبال اين فتح ، ديوان - سالاري عثماني مرحله جديدي از تکامل و توسعه را تجربه کرد و سياست هاي آلعثمان در قبال ترکمانان، بانيان پيشين تأسيس دولت عثماني، به شکل بنياديني تغيير يافت ؛ اين در حالي بود که جمعيت پرشماري از ترکمانان، بر شيوهها و سنت زندگي عشايري پافشاري ميکردند.
اين مقاله در پي واکاوي عوامل تأثيرگذار بر واگرايي ترکمانان صوفي آناتولي از آلعثمان است و اين عوامل را ذيل چهار محور تکامل و گسترش ديوانسالاري آلعثمان، تثبيت سنت آموزش مدرسه اي، سياست تمرکزگرايي دولت عثماني و نيز تحقير هويتي ترکمانان بررسي خواهد کرد.
اما عثمانيها در دوره پيش از تشکيل دولت خود، با توجه به زندگي نيمه کوچ نشيني از کمترين امکانات علمي و آموزشي نيز برخوردار نبودند؛ از اين رو چندان دور از انتظ ار نبود که اميرنشين عثماني به مانند بيليک هاي معاصر خود که پس از فروپاشي دولت سلاجقه روم، در گوشه و کنار آناتولي براي خود قلمروي دست و پا کرده بودند، بنا بر نيازهاي علمي، ديني و آموزشي جامعه و به ويژه نياز دستگاه اداري دولت ، افراد با سواد و آشنا به امور ديني ٣١.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal: Büyük Selçukîler, Anadolu Selçukîlerî, Anadolu Beylikleri, İlhânîler, Karakoyunlu ve Akkoyunlularla Memlûklerdeki Devlet Teşkilâtına Bir Bakış, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1988.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtında Kapukulu Ocakları, Acemi Ocagı ve Yeniçeri Ocagı, Cilt 1, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1988.