خلاصة:
مفهوم جوهر در فلسفه اسلامی با طرح نسبت وجود و ماهیت در تفکر فارابی و ابن سینا تفاوت شگرفی با فلسفه ارسطویی پیدا می‌کند. در واقع فارابی و به دنبال او ابن سینا با تحول در نظام فلسفه اسلامی و قرار دادن مفهوم جوهر در ذیل تقسیمات ماهیت، جایگاه آن را در فلسفه اسلامی دگرگون می‌کنند. این دگرگونی در نسبت میان جوهر و اعراض نیز گسترده شده است. در گرانیگاه تفکر صدرایی که همانا اصالت وجود است، بیشتر مسائل فلسفی با تصویر جدیدی رونمایی می‌شوند که مفهوم جوهر و نسبت آن با اعراض نیز از آن جمله است. ملاصدار اکثر مسائل فلسفی و از جمله مفهوم جوهر را در سه گام متحول کرده است. درگام نخست به همراهی با قوم به بیان دیدگاه پیشینیان در باب جوهر و رابطه آن با اعراض پرداخته است. در گام بعدی متناسب با مبانی حکمت صدرایی، تصویری جدید از مسئله ارائه می‌دهد. در این گام دو تفسیر از یک نگاه در رابطه اعراض و جوهر قابل رصد و رهگیری است. در تفسیر اول مطابق با این دیدگاه که ماهیت بالعرض وجود در خارج موجود است، جوهر و عرض همچنان دارای دو مرتبه وجودی هستند و اعراض به نظر ماهوی همچنان ماهیتی مستقل از جوهر دارد. اما مطابق با تفسیر دوم که ماهیت شأن معرفت شناختی دارد، جوهر و ویژگی‌های آن را، موجود به یک وجود دانسته، اعراض را شئونات جوهر معرفی می‌کند. در این مقاله سعی برآن است که سیر تطور مسئله رابطه جوهر و عرض بررسی واز رهگذر آن، از تصویر نهایی ملاصدار تبیین دقیق‌تری ارائه شودتا برخی اشکالات وارده بر آن برطرف گردد.
The concept of the substance in the Islamic philosophy - By raising the relation of existence and essence in Farabi and Ibn-Sina's thinking- differs greatly from Aristotle's philosophy. In fact, Farabi and his followers of Ibn Sina change their place in Islamic philosophy by transforming the system of Islamic philosophy and placing the concept of essence below the divisions of essence. This transformation has also widened in the ratio between substance and accidents. At the center of Sadra's thinking, which is the fundamental reality of existence, most of the philosophical issues are uncovered with a new image, which is the concept of substance and its relation to the accidents. Mulla-Sadra has transformed most philosophical issues, including the concept of Substance, into three steps. InThe first step, along with the people, express the views of the predecessors on the substance and its relationship with the accidents. In the next step, in line with the principles of Sadra's doctrin, he presents a new picture of the problem. In this step, two interpretations is observable at the relationship between the substance and accidents. In the first interpretation, according to the view that the essence exists accidental of the existence, the substance and the accident still have two ontological status and accidents also is independent from substance. But according to the second interpretation, which the essence has the epistemological dignity, The substance and its accidents are present in one being, accidents are Dignities of the substance. In this paper, we try to examine the evolution of the problem of the relation of substance and accidents, and give a more precise explanation of the finer image of Mull-Sadra to resolve some of the bugs.
(
, 
, 
)
