خلاصة:
استخراج مبانی، اصول ، اهداف، روشها، نظام و بایدها و نبایدهای تربیتی از منظر اسلامی از اصولی ترین راهکارها برای تدوین تربیت اسلامی می باشد. یکی از منابع اسلامی حدیث و رساله حقوق امام سجاد (ع) از جامع ترین احادیث در زمینه تبیین آموزههای تربیتی است. این مقاله با مطالعه تحلیلی رساله حقوق، مبانی، اصول، اهداف، روشهای تربیتی اسلامی در ساحتهای مختلف تربیتی را از این رساله استخراج نموده و به این نتیجه دست یافته است که این رساله در بر دارنده مبانی تربیت اسلامی به ویژه در در زمینه انسانشناسی است و اصول تربیت اسلامی به ویژه اصل تفرد و روشهای تربیت اسلامی به ویژه روش های تدریج، تداوم و الگو محوری در چهار زمینه کلی مناسبت های انسانی: 1) رابطه انسان با خدا و ماوراﺀ طبیعت؛ 2) رابطه انسان با خود؛ 3) رابطه انسان با دیگران؛ و 4) رابطه انسان با طبیعت، از این رساله قابل استنتاج می باشد.