نقدي بر مطالعات تعليم و تربيت اسلامي مقالة

خلاصة:

هدف از مطالعه‌ی حاضر بررسی تعدادی از مطالعات انجام شده در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی در ایران به منظور شناسایی نارسایی‌های این حوزه ی مطالعاتی است. برای رسیدن به هدف فوق، ابتدا با رویکردی نقادانه، محتوای مقاله‌ها کتب و رساله‌های نگارش شده در خصوص تعلیم و تربیت اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در گام بعدی با توجه به تفسیر صورت گرفته، عمده‌ترین مقولات مربوط به نارسایی‌ها استنتاج می‌گردند. بدین ترتیب رویکرد این مقاله، توصیفی – تجریدی است و از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده می‌شود. نتایج تجزیه و تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد که یافته‌های حاصل از این مطالعات غالبا کلیشه‌ای، تکراری، کلی گو و مبهم می‌باشند. همچنین در پارهای موارد دارای تناقضات درونی بوده و به علاوه توان پاسخگویی به نیازها و مشکلات عصر جدیدرا ندارند. از سوی دیگر نتایج حاصل از این مطالعات حکایت از رویکرد توصیهای، نصیحتی و در مجموع فردی حاکم بر آنها را دارد. در حالی که تعلیم و تربیت جدید به عنوان یک امر اجتماعی و در غالب یک نهاد مطرح است. و دست آخر اینکه چگونگی ارتباط یافته‌ها و نتایج حاصل از این مطالعات با سایر حوزه‌های علوم تربیتی جدید در پرده‌ای از ابهام باقی مانده است. ریشه یابی آسیب‌های فوق نشان می‌دهد که می‌توان سه نارسایی عمده را به عنوان مبنای این اشکالت و نقایص در نظر گرفت: 1) محدود کردن نظام تعلیم و تربیت اسلامی در چارچوب نظام توصیفی و یا حداکثر تفسیری، 2) فقدان روش شناسی مشخص در حوزه مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی، 3) عدم حضور رویکرد در شکل‌گیری مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی بر خلاف تاریخ آن و نیز بر خلاف سنت علوم اسلامی. در پایان مقاله به بحث درباره‌ی نظام تاسیسی به عنوان را‌ه‌هایی برای رفع نارسایی‌های نامبرده می‌پردازد.