خلاصة:
زندگینوشتهای فارسی در مفهومی کلی، انواع نوشتارهای مشتمل بر روایتی واقعگرایانه از زندگی ایرانیان را دربرمیگیرد که با بیش از یک ونیم قرن سابقه، گستره آن همچنان رو به فزون است. میتوان در کلیترین تقسیم در راستای شناخت گونههای فرعی زندگینوشتهای شخصی، انواع حاصل از شیوه خاطرهنویسی را مشتمل بر «تکخاطره»، «مجموعه تکخاطرات»، «خاطرهنامه»، «اتوبیوگرافی» و «وقایعنامه شخصی» دانست که شناخت خاطرهنامهها و طبقهبندی گونههای آن، موضوع نوشتارِ پیش رو است. «خاطرهنامه» (memoir) نوعی زندگینوشتِ شخصیِ خاطرهمحور است که به شرح مکتوب فرد درباره تنها بخشی برجسته از زندگی و تجربیاتش اختصاص دارد. خاطرهنامه اغلب از سوی افراد مشهور، سیاستمداران، نظامیان و صاحبان حرفههای اثرگذار به نگارش درمیآید. در خاطرهنامه ترتیب خطی زمان و پیوستگی رویدادها در بافتی سلسلهوار رعایت میشود و در شکل موفق آن با قوس احساسی و شخصی همراه است. شباهت میان این نوع نوشتاری و اتوبیوگرافی چنان است که حتی در غرب نیز وجوه تمایز آنها به درستی شناخته و رعایت نمیشود. منتقدان و نویسندگانِ متبحر تأکید دارند که در اتوبیوگرافی، نویسنده، هدف است؛ حال آنکه در خاطرهنامه، هدف، نه شخص نویسنده، بلکه رویداد/رویدادهای پیرامونیِ او است. برجستگی نقش اجتماعی خاطرهنامه در مقایسه با اتوبیوگرافی و قصد آن در ترسیم رویداد، دوره، گروه یا طبقهای خاص موجب شده تا عمده خاطرهنامهنویسان از شخصیتی تاریخیاجتماعی برخوردار باشند. نگارنده در پی طرح این ایده و ملاحظه صدها زندگینوشت، به این گونه متداول پی برده و بر آن شده تا در مقاله پیش رو، ضمن معرفی و بیان ویژگیهای برجسته، از مهمترین انواع فرعی آن یاد کند.
Life writing has been a most common historical-literary trend in Persian writings in the contemporary period. Persian Life Writing as a general genre consists of the different writings. All of them contain a realistic account of the life of Iranians. Life Writing of Memory Includes "Single- emory'', "memoir", "autobiography" and "personal history" . in this paper, we focused on the "memoir". a memoir is a type of memoir-based personal writing that describes human life in writing, about only the most prominent part of his/her life and experiences. Memoirs are often written by celebrities, politicians, the military, and those whose jobs and careers are very effective. in memoirs, the order of time and continuity of events are observed, and they are accompanied by an emotional and personal arc, if they are successful. the similarities between memoirs and autobiographies are such that even in the West, their distinctions are not properly recognized and observed. while skilled critics and writers note that in an autobiography, the author is the target; however, in the memoir, the goal is not the author himself, but the event / events of his life. after studying hundreds of life writings, the author realized this common type and decided to to present the most important sub-types in the following article, while introducing and expressing outstanding features.
ملخص الجهاز:
خاطره نامه ها اغلب از سوي افراد مشهور، اثرگذار، سياستمداران ، فرماندهان نظامي و صاحبان حرفه هاي شناخته شده به نگارش درميآيند و راويان ، بيش از زندگي خصوصي تعميم يافته در تمام عمر، در آنها به وجه متعين و بخش برجسته زندگي خويش ميپردازند و با توجه به جايگاه برتر حرفه اي، ماجراهاي پشت سرگذاشته در زمينه / زمينه هاي خاص را با رويکردي برون گرا در مقام فاعل يا شاهد روايت ميکنند؛ به عبارت ديگر، خواننده اين آثار، کمتر، از زندگي خصوصي و رشد شخصيت و حالات روحي و رواني راوي اطلاع مييابد؛ بلکه بيشتر با رفتارهاي نويسنده و حوادثي که وي در زمينه اي که خود تعيين کننده آن است ، آشنا ميشود و ازين جهت شايد بتوان اين آثار را به گزارش وضعيت موضوع يا حرفه مورد شهرت راوي، در تبيين عرض زندگي -و نه طول آن - نزديک دانست .