خلاصة:
بروز نهضتهای شیعی در ایران به کوشش علمای بزرگ شیعه، سبب ترویج و گسترش تشیع شد که دستاورد آن در ابتدای قرن دهم هجری قمری شکلگیری دولت صفویه بود. این پژوهش با هدف فهم بهتر شرایط استقرار سیاسی حکومت شیعه صفویه، با محوریت نهضتها و دولتهای شیعی، سعی در فهم همعصری تاریخ و درک کارآمدتر موضوع دارد و بر آن است که به روش تحقیق تاریخی و شیوه تحلیلی توصیفی متکی بر منابع دست اول و تحقیقات موجود، به بررسی علل و رخدادهای ظهور و تاسیس دولت شیعی صفوی در ایران به اجمال بپردازد. یافته اساسی تحقیق حاضر این مطلب است که نهضتها و بهدنبال آن تشکیل حکومتهای شیعی سالهای قبل، راه را برای بروز و ظهور این سلسله هموار کرده است. همچنین کوشش علمای شیعه مقارن با روی کار آمدن صفویان که با استناد به پیشینه تاریخ اسلام و اصول فقهی، وارد تشکیلات دولت صفویه شدند، بسیار حایز اهمیت است.
Shiite movements led by great Shiite scholars promoted and spread Shiism in Iran, which at the beginning of the tenth century A.H. led to the formation of the Safavid state. Using an analytical-descriptive method, relying on first-hand sources and focusing on Shiite movements and governments this paper seeks to analyze the causes and events of the emergence and establishment of the Safavid Shiite state in Iran to accurately understand the conditions of the political establishment of the Safavid Shiite state. The main finding of this study shows that previous Shiite movements and governments have paved the way for the emergence of this dynasty. Also, the efforts of Shiite scholars at the time of the Safavids, who entered the Safavid government based on the history of Islam and the principles of jurisprudence, is very important.
ملخص الجهاز:
این پژوهش با هدف فهم بهتر شرایط استقرار سیاسی حکومت شیعۀ صفویه، با محوریت نهضتها و دولتهای شیعی، سعی در فهم همعصری تاریخ و درک کارآمدتر موضوع دارد و بر آن است که به روش تحقیق تاریخی و شیوة تحلیلی ـ توصیفی متکی بر منابع دست اول و تحقیقات موجود، به بررسی علل و رخدادهای ظهور و تأسیس دولت شیعی صفوی در ایران به اجمال بپردازد.
مقدمه دوران حاکمیت صفویه، بیتردید یکی از اعصار مهم تاریخ ایران دوره اسلامی است؛ چراکه با رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع دوازده امامی در زمان شاه اسماعیل اول صفوی (892ـ930ق)، در واقع تلاش مستمر و بیوقفۀ شیعیان، علما و روحانیون آنها (در شکل و قالبهای گوناگون، متناسب با هر زمان و دورهای جهت احقاق حق شیعه) پس از نه قرن به ثمر نشست و کشور وحدت خود را با رسمیت بخشیدن مذهب تشیع و بر پایه حکومت مرکزی مستقل باز یافت.
بنابراین سعی شده به پرسشهای ذیل پاسخ مناسب داده شود: سؤال اصلی: عوامل رسیدن صفویان به قدرت و حوادث و رخدادهایی که منجر به تأسیس حکومت شیعی آنان شد، کدامند؟ سؤال فرعی: توجیه فقهی مشارکت و همکاری علمای شیعه با دربار و تشکیلات حکومت صفوی چه بوده است؟ در پاسخ، این فرضیه طرح میگردد: نهضتها و به دنبال آن تشکیل حکومتهای شیعی سالها قبل از روی کار آمدن دولت صفویه راه را برای بروز و ظهور این سلسله شیعی هموار کردند.