برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت پس از سانحه (آتش‌سوزی) در بازار تاریخی تبریز به‌کمک روش تحلیل SWOT مقالة

یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های متخصصان شهری در حوزه مدیریت بحران درباره بافت‌های تاریخی است. این مقوله به‌دلیل فرسودگی نسبی کالبدی معمولاً در بحران‌هایی مانند زلزله، سیل یا آتش‌سوزی آسیب‌پذیرتر و شکننده‌تر بوده است. لزوم برنامه‌ریزی مناسب به‌منظور مدیریت هدفمند این مجموعه‌های تاریخی باید سرلوحه اصلی مدیران چنین آثار ارزشمندی باشد تا مانع بروز حوادث جبران‌ناپذیر و وحشتناک شود. در این راستا، مبحث آتش‌سوزی یکی از مهم‌ترین این بحران‌هاست. هدف اصلی تحقیق نیز بررسی و آسیب‌شناسی کامل موضوع و طرح رفع آسیب‌های شناسایی‌شده به‌منظور مدیریت هدفمند و پیشگیری از آتش‌سوزی و همچنین اطفای به‌موقع و سریع درصورت بروز آن، براساس تجربه‌های پس از سانحه سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ است. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از بررسی‌های کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای بود که با کمک صاحب‌نظران در هر دو زمینۀ بازار تبریز و مدیریت بحران طراحی شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده براساس مدل SWOT تجزیه و تحلیل شدند با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق که با روش تحلیلی SWOT سنجش شد، وضعیت مدیریت پس از سانحه آتش‌سوزی در بازار تاریخی تبریز در موقعیت تهاجمی قرار دارد؛ یعنی باید با استفاده از فرصت‌های خارجی، نقاط قوت سیستم افزایش یابد. موقعیت تهاجمی به‌جای تصمیم‌گیری منفعلانه، کاملاً به‌صورت فعال، وارد حوزه تصمیم‌گیری‌هایی می‌شود که تأثیرات مستقیم آن به‌مرور زمان در سیستم دیده خواهد شد؛ البته تعدادی از راهبردهای تهاجمی، سال‌هاست در حال اجرایی‌شدن است و حتی بعضی از آنها از جمله تعبیه شیرهای هیدرانت به‌صورت کامل روند اجرایی‌شدن را طی کرده است.

One of the main concerns of urban experts in the field of crisis management is about historical contexts. This matter is usually more vulnerable and fragile in crises such as earthquakes, floods or fires due to relative physical exhaustion. The need for proper planning for the purposeful management of these historical collections should be the main goal of the managers. In this regard, fire is one of the most important crises. The main purpose of this descriptive-analytical study is to investigate and complete the pathology of the subject and the plan to eliminate the identified the damages in order to purposefully manage and prevent fire, as well as timely and rapid extinction in case of its reoccurrence, based on post-traumatic experiences in 2009 and 2017. Library surveys and field studies have been used to collect the required information. The tool of data collection was the questionnaire that was designed using the opinions of the experts of both the historical market of Tabriz and crisis management. The collected data were then analyzed based on the SWOT model. According to the results of the study, which was measured by the SWOT analytical method, the post-fire management situation in the historic market of Tabriz is in an aggressive position; that is, the system must be ameliorated using external opportunities. Instead of passive decision-making, the aggressive situation enters the realm of decisions that will have direct effects on the system over time. Some of these strategies including the installation of hydrant valves, have been fully implemented.