خلاصة:
فهم صفات الهی و تبیین دقیق معنای آنها، همواره یکی از چالشهای متفکران اسلامیبوده است. ملاصدرا با تفکیک میان مفهوم و مصداق، در صدد ارائه روشی برای فهم صفات الهی است که در عین تأکید بر شناخت پذیر بودن صفات الهی، منجر به یکسان انگاری صفات خداوند و مخلوقات نشود. ازنظر ملاصدرا همانگونه که وجود یک حقیقت واحد است که در همة اشیا سریان دارد، صفات حقیقی خداوند یعنی علم و قدرت و حیات و اراده نیز به مانند وجود هستند بهاین معنا که یک علم و قدرت و حیات و اراده داریم که در همة اشیا سریان دارند. او در برخی واژههای خود، ترادف مفهومیصفات الهی را انکار میکند و در برخی دیگر،این ترادف مفهومیرا قبول کرده است؛ این اختلاف در بین کلمات ملاصدرا به سبب مقام احدیت و واحدیت خداوند متعال است. از نظر ملاصدرا در صفات خبریة خداوند متعال، باید به روح معنا توجه کرد. این روش که روش راسخین در علم است، سبب تاویل معنای آیات قرآن نبوده و منافاتی با ظاهر آیه ندارد بلکه درواقع تکمیلی بر معنای ظاهری است.
Understanding the divine attributes and clarifying their meaning accurately has always been one of the challenges of Islamic thinkers. Through distinguishing between concept and instance, Mulla Sadra tried to devise a method through which he could foreground the cognitivity of divine attributes without making them equal to creatures’ attributes. From Mulla Sadra’s point of view, God’s attributes like knowledge, power, eternal-living and agency are similar to existence as a universal fact which applies to all beings. In some passages, Mulla Sadra denies the conceptual synonymy of the divine attributes, and in some others, he accepts it. This difference can be attributed to the oneness and unity of God, the Almighty. According to Mulla Sadra in relation to God’s predicative attributes, one should pay attention to the essence of meaning. This method, which is the method of science advocates, does not lead to meaning interpretation of the verses of the Qur'an and does not contradict the form of the verses. It, in fact, complements the literal meaning.
ملخص الجهاز:
صفات الهی همانند وجود 3 شناخت پذیری صفات الهی و معناشناسی آن از منظر ملاصدرا ٣ __________________________________________________________________________________________ 3 حق تعالی است ، همان طور که وجود، معنای مشترکی میان خداوند متعال و مخلوقات دارد اما کنه وجود حضرت حق به سـبب شـدت وجـودی آن ، بـرای هـیچ کـس قابـل ادراک نیسـت ، صفات الهی مانند علم و قدرت نیز در معنا بـا صـفات مخلوقـات مشـترک هسـتند امـا وجـود خارجیاین صفات به قدری شدید است که تصور کنه آن ها برای انسان ها ممکن نیسـت .
این تبیین یعنی وجود دو قسم صفات در خارج کـه از بخشی از سخنان پدر ایشان برداشـت مـی شـود درواقـع قبـول اشـتراک در صـفات و در نظـر نگرفتن آن درخارج است درحالیکه تأکید ملاعلی زنوزی براین مطلب است که با توجه بـه عین الربط بودن مخلوقات ، صفات مخلوقات مستهلک خواهد شـد و بـرخلاف ظـاهر برخـی نشریۀ علمی آینۀ معرفت ، سال بیست و یکم ، شمارٔە شصت و هفت ، تابستان ١٤٠٠ __________________________________________________________________________________________ سخنان پدرشان که از آن ها استقلال و مشارکت فهمیده میشود، نظر صـحیح ایـن اسـت کـه واجب الوجود در هیچ مفهومیمشارک ندارد (زنوزی، ١٣٧٦، ص ٨٢-٧٩).
از نظر ملاصـدرا همـان گونـه کـه وجـود، یـک حقیقـت واحد است که در همۀ اشیا سریان دارد، صفات حقیقی خداوند یعنی علم و قدرت و حیات و 7 شناخت پذیری صفات الهی و معناشناسی آن از منظر ملاصدرا ٧ __________________________________________________________________________________________ 7 اراده نیز به مانند وجود هستند به این معنا که یک علم و قدرت و حیات و اراده داریم کـه در همۀ اشیا سریان دارند(همان ، ج ٦، ص ١١٧).