خلاصة:
در سال‌های اخیر افت سطح آب‌های زیرزمینی باعث فرونشست زمین در دشت کاشمر-بردسکن در استان خراسان رضوی شده است. این فرونشست باعث ایجاد و توسعه‌ی گسترده‌ی درز و شکافهای کششی در این دشت شده است. به‌منظور شناخت این مخاطره‌ی زمین‌شناسی با استفاده از تصاویر ماهواره‌های Envisat و1 Sentinel- در سال‌های 2010-2003 و 2017-2014 محدوده‌های فرونشست دشت و گسترش این شکاف‌ها بررسی گردید. برای مطالعه‌ی شرایط زیرسطحی و ارتباط آن با موقعیت شکاف‌ها با استفاده از اطلاعات چاه‌های مشاهده‌ای و نتایج مطالعات ژئوالکتریک، ضخامت و بافت رسوبات و توپوگرافی سنگ کف برای دشت ترسیم شده است. موقعیت درز و ترک‌ها در دشت تعیین و با مقادیر فرونشست و نوع رسوبات زیرسطحی و توپوگرافی سنگ بستر مقایسه شده است. نتایج تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که انطباق مکانی بالایی بین محل درز و شکاف‌ها با مناطق فرونشست دیده می‌‌شود و تفاوت در میزان فرونشست زمین مهم‌ترین علت تشکیل درز و شکاف‌ها در منطقه‌ی موردمطالعه است. بیش‌ترین تعداد شکستگی‌ها در غرب این دشت مشاهده می‌‌شود. در این منطقه دو پروفیل در راستای مختلف ترسیم گردید. در این پروفیل‌ها تغییرات سطح آب زیرزمینی، جنس و ضخامت رسوبات و گسترش افقی و عمودی آن‌ها، مقدار فرونشست، توپوگرافی سنگ بستر و محل درز و شکاف‌ها با یکدیگر مقایسه شد‌ه‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ارتباط مستقیم میان فرونشست زمین با افت سطح آب زیرزمینی و جنس رسوبات وجود دارد. علاوه بر آن، انطباق درز و شکاف‌ها با نقاط افزایش شیب یا پرتگاه‌های سنگ بستر که در آنجا مقدار فرونشست و در نتیجه استرس کششی افقی به بیش‌ترین مقدار می‌رسد، هم‌خوانی دارد. راستای غالب درز و شکاف‌ها بر اساس نمودار گل‌سرخی، دارای روند شمال شرق-جنوب غرب است.
Evaluation of Earth Fissures Caused by Land Subsidence in Kashmar-Bardaskan Plain,NortheastIran
ملخص الجهاز:
در این پروفیل ها تغییرات سطح آب زیرزمینی، جنس و ضخامت رسوبات و گسترش افقی و عمودی آن ها، مقدار فرونشست ، توپوگرافی سنگ بستر و محل درز و شکاف ها با یکدیگر مقایسه شده اند.
به علت برداشت بیش ازاندازه ی آب از آبخوان دشت ، سطح آب زیرزمینی طی سال های ١٣٦٠ تا ١٣٨٣ بیش از ٣٠ متر افت داشته است که این مقدار افت ، باعث نشست زمین و ایجاد ترک و شکاف هایی در نواحی شمال غربی مشهد و تخریب ساختمان ها، لوله ی جدار چاه ها و زیرساخت ها شده است (لشکری پور و همکاران ، ١٣٨٤: ١٣٢).
1- Earth Fissure 2- Land Subsidence افت سطح آب زیرزمینی حدود ١٥/٤ متر طی ٢٠ سال باعث فرونشست زمین به مقدار ٥٠ تا ١٢٠ سانتیمتر در دشت رستاق در جنوب میبد شده است .
در نتیجه ، سطح آب های زیرزمینی دشت بر اساس نتایج چاه های مشاهده ای به نحو محسوسی کاهش یافته و این امر باعث فرونشست زمین و ایجاد درز و شکاف ها در دشت شده است .
درز و شکاف ها در نواحی شمال غربی و غرب که ضخامت رسوبات ریزدانه زیاد است ، گرداگرد کاسه های با بیش ترین مقدار فرونشست تشکیل شده اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) به منظور بررسی ارتباط درز و شکاف ها با فرونشست حاصل از افت سطح آب زیرزمینی و شرایط زمین شناسی زیرسطحی ازجمله لیتولوژی و توپوگرافی سنگ بستر دو پروفیل 'A-A و 'B-B در قسمت غربی دشت که شامل بیش ترین درز و شکاف ها میباشند، ترسیم و موردبررسی قرار گرفت .
(
, 
, 
)
