خلاصة:
برنامهریزی آمایش سرزمین دارای دو بعد توسعهای و دفاعی- امنیتی بوده که نظربه اهمیت فراوان بعد دفاعی-امنیتی در امنیت ملی کشورها، بایستی طرحهای کلان توسعۀ سرزمینی توجه ویژهای به آن نماید. از مهمترین راهبردهای این بعد در طرحهای آمایش سرزمین میتوان به ملاحظات و ضوابط پدافند غیرعامل اشاره کرد که درراستای کاهش آسیبپذیری کالبدی- نظامی شهرها نقشآفرینی میکند. ازاینرو، هدف این پژوهش آمایش دفاعی- امنیتی شهر زاهدان با بهرهگیری از تحلیل فضایی آسیبپذیری کالبدی- نظامی بوده و این امر با تلفیق مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره و سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) صورت میپذیرد. روششناسی این پژوهش از گونة توصیفی- تحلیلی بوده و از تکنیک AHP در نرم افزار Expert Choice جهت وزندهی به معیارهای آسیبپذیری پژوهش استفاده شده است. همچنین، برای پهنهبندی آسیبپذیری شهر زاهدان از تکنیک فازی (Fuzzy) در نرمافزار ArcGIS 10.5 و با بهکارگیری 13 معیار بهره برده شده است. نتایج تحلیلهای فضایی بهدستآمده از نقشهها، ازیکسو نشانگر بیشترین میزان آسیبپذیری در مناطق مرکزی و کمترین میزان آن در محدودة شمالی شهر است. ازدیگرسو، با توجه به معیارهای پژوهش میزان آسیبپذیری محدودة غربی شهر نسبت به محدودة شرقی پایینتر است.
Spatial planning has two developmental and defense-security dimensions which, in view of the great importance of defense-security dimension in the national security of countries, should pay special attention to large-scale territorial development plans. One of the most important strategies in this dimension in land use planning is to consider passive defense considerations that play a role in reducing the physical-military vulnerability of cities. Therefore, the purpose of this study was to determine the security-defense preparedness of Zahedan using spatial analysis of military-physical vulnerability and this was done by integrating multi-criteria decision-making models and geographic information system (GIS). The methodology of this study is descriptive-analytical and the AHP technique in Expert Choice software was used to weight the research vulnerability criteria. Also, fuzzy technique in ArcGIS 10.5 software with 13 criteria has been used to map Zahedan vulnerability. The results of the spatial analysis of the maps show, on the one hand, the highest vulnerability in the central areas and the least in the northern part of the city. On the other hand, according to the research criteria, the vulnerability of the western boundary of the city is lower than the eastern boundary.
ملخص الجهاز:
ازاين رو، هدف ايـن پژوهش آمايش دفاعي- امنيتي شهر زاهدان با بهره گيري از تحليل فضايي آسيب پذيري کالبدي- نظامي بـوده و اين امر با تلفيق الگوهاي تصميم گيري چندمعياره و سامانه اطلاعات جغرافيايي ٣صورت مـيپـذيرد.
يکي از مباحثي که در اين زمينه مـيتوانـد بـه برنامـه ريـزان يـاري برسـاند، تحليـل ميـزان آسيب پذيري در مواقع بحران است که امکان برنامه ريزي و طراحي مناسب مبتني بر پدافنـد غيرعامل و آمايش دفاعي را ايجاد مينمايد.
در اين راستا بـه ضـرورت درک موضوع مبتني بر علم آسيب پذيري و سپس به درک بـه کـارگيري راهبردهـاي پدافنـد غيرعامل در سطح شهر زاهدان پرداخته شده و با بهره گيري از تلفيق الگوهاي تصميم گيـري چندمعياره (فازي) و سامانه اطلاعات جغرافيايي ،١ به تحليل فضايي آسـيب پـذيري کالبـدي- نظامي شهر زاهدان با رويکرد آمايش دفاعي - امنيتي پرداخته شده است ».
جدول شماره ٣: وزن متغيرهاي مورد نظر جهت پهنه بندي آسيب پذيري شهر زاهدان از ديدگاه کالبدي نظامي (به تصویر صفحه مراجعه شود) پياده سازي الگوي فازي در Arc GIS براي استفاده از روش فازي مراحل ذيل الزامي است .
نتيجه گيري هدف اين پژوهش همان طور که ذکر گرديد بهره گيري از ضوابط آمايش دفاعي و پدافند غيرعامل به جهت تحليل فضايي آسيب پذيري کالبدي-نظامي شهر زاهـدان بـوده اسـت .
پيشنهادهاي پژوهش - تعيين نقاط مناسب جهت توسعه و ايجاد فضـاهاي امـن در شـهر بـا بهـره گيـري از اصول آمايش دفاعي و همچنين بهره گيري از نقشه ميزان آسيب پذيري شـهر در ايـن راستا که در پژوهش ارائه شده است .