خلاصة:
در علم اصول، علم به دو دسته تفصیل و اجمال تقسیم می شود. این دو علم در بیان و کشف احکام شرعی کمک شایانی به مجتهد و فقیه می کند. علم تفصیلی، به معنای مشخص بودن اصل تکلیف است، اما علم اجمالی به معنای علم به جامع همراه با شک در جایگاه استقرار آن است. پس در این که این علم به میزان جامع تکلیف آوری آن مشخص است، اتفاق نظر وجود دارد اما تکلیف آور بودن علم اجمالی نسبت به بیشتر از جامع مورد اختلاف است. حال سوال این است که وجوب موافقت قطعیه یا حرمت مخالفت قطعیه درعلم اجمالی، از دیدگاه آخوند خراسانی و امام خمینی چه تاثیراتی در تعیین فعلیت احکام دارد. بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله، نشان می دهد آخوند خراسانی(ره) در علم اجمالی، فعلیت من جمیع الجهات باشد، پس مخالفت قطعیه اش حرام، و موافقت قطعیه اش واجب است. ولی اگر علم اجمالی فعلیت لامن جمیع الجهات داشت، علم اجمالی در هر دو مقام شامل تکلیف آوری می شود. امام خمینی(ره)برخلاف مرحوم آخوند(ره) معتقد است با موجود شدن علم اجمالی در وجوب موافقت قطعیه، مخالفت قطعیه حرام بوده و موافقت احتمالی کفایت می کند. یعنی نیازی به ترک همه اطراف موضوع نیست. این امر موجب می شود در صورت تزاحم با مفسده قویتر، جواز عمل قبیح نباشد.
In the science of principles, science is divided into two categories of details and conciseness. These two sciences help the mujtahid and the jurist in expressing and discovering the religious rules. Detailed science means that the principle of the task is clear, but concise science means comprehensive knowledge with doubt in its place of establishment. So, there is a consensus that this science is as comprehensive as its homework, but the task of concise science is more controversial than more comprehensive. Now the question is what are the effects of the necessity of definite agreement or the sanctity of definite opposition in general science, from the point of view of Akhund Khorasani and Imam Khomeini in expressing the rulings. A descriptive-analytical study of this issue shows that Akhund Khorasani (RA) in general science, my act is in all respects, so his definite opposition is forbidden, and his definite agreement is obligatory. But if the concise knowledge of Lamen's actuality had all aspects, the concise knowledge in both positions includes task-making. Imam Khomeini (ra), unlike the late mullah (ra), believes that with the existence of concise knowledge in the necessity of definite agreement, definite opposition is forbidden and a possible agreement is sufficient. That is, there is no need to leave everyone around the issue. This makes it not permissible to commit an ugly act in the event of a conflict with a stronger corruptor.
ملخص الجهاز:
بـه ایـن صـورت کـه یـک طـرف را مرتکـب و طـرف دیگـر را تـرک کنـیم ، یـا موافقـت قطعیـه لازم اسـت کـه لازمـه آن احتیـاط و ترک طرفین باشـد؟ بـرای پاسـخ بـه ایـن پرسـش هـا، در ایـن تحقیـق بـه روش توصـیفی تحلیلـی و بـا اسـتفاده از منــابع کتابخانــه ای دیــدگاه مرحــوم محمــدکاظم آخونــد خراســانی و روح الله موســوی الخمینــی(ره ) را، کــه از لحــاظ لــزوم پــرداختن بــه اندیشــه هــای نــوین و افکــار جدیــد دانشــمندی صــاحب نظــر و پــیش رو درمیــان علمـای اصـول بـه شـمار مـیرونـد را، در مـورد ایـن موضـوع ، مـورد بررسـی قـرار داده ایـم .
(آخوند خراســانی، ١٤٠٧، ٣٨٤ ؛ انصــاری، ١٣٩٩، ١/ ٢٧ ؛ مکــارم شــیرازی،١٤١٦، ٢/ ٢٨٢ ؛ سبحانی تبریزی،١٤١٤، ٣/ ٩٦ ؛ میرزای قمی،١٤٣٠، ٢٧٣) ب ) از نظر امام خمینی(ره ): امـام خمینـی(ره ) در ابتـدا بـر ایـن عقیـده بودنـد کـه علـم اجمـالی علـت تامـه بـرای حرمـت مخالفـت قطعیـه و وجوب موافقت قطعیه است .
امـام (ره ) بیـان مـی دارنـد: در فـرض اول ، یعنـی حرمـت مخالفـت قطعیـه ، علـم اجمـالی بـه منزلـه علـت تامـه مـی باشــد، و بــا موجــود شــدن علــم اجمــالی، مخالفــت قطعیــه حــرام خواهــد بــود، و در صــورت فعلــی شــدن تکلیف ، حرمت مخالفت قطعیه با علم اجمالی قطعی است و عقل و وجدان هم بر آن دلالت می کنند.
وجوب موافقت قطعیه از دیدگاه امام خمینی(ره ) امــام خمینــی(ره ) در بحــث وجــوب موافقــت قطعیــه مــی فرماینــد: اگــر در جمــع بــین امــور مشــتبه یعنــی تـرک همـه اطـراف در صـورت حـرام بـودن ، یـا انجـام همـه اطـراف در صـورت واجـب بـودن ، مفسـده غـالبی وجود داشت ، اجـازه مـولا در برخـی از اطـراف علـم اجمـالی بـه جهـت جمـع بـین دو امـر یعنـی حفـظ واقـع بـه مقـدار ممکـن و پرهیـز از مفسـده جمـع بـین شـبهات جـایز بـوده و منافـاتی بـا فعلیـت تکلیـف نـدارد.
(
, 
, 
)
