خلاصة:
مقاله حاضر از دو بخش تشکیل شدهاست؛ در بخش نخست، طی پژوهشی کتابخانهای به
بررسی تعریف و تبیین کار کرد و کاربرد پارهمصراع در کتاب «بدعتها و بدایع نیما پوشیج»
که از متون متقدم بررسی شعر نیمایی است، پرداختهایم تا از این طریق، با ارائة تعریفی نو و
جامع از پارهمصراع به تبیین کارکرد و کاربرد آن در شعر نیمایی دستیابیم؛ سپس از منظر
حضور پارهمصراع به بررسی و تصحیح تمامی اشعار منتشرشدة نیما پرداختهایم تا با ارائة
جداول تطبیقی و بهره گیری از تعریف پاره مصراع راهی به دو وادی تصحیح، و نقد و بررسی
این دسته از آثار نیما باز کردهباشیم. در بخش دوم، برای دست یافتن به روش صحیح
شمارش سطور اشعار نیمایی راهکاری پیشنهاد شده سپس تعریفی از سطر شعری
ارائه کردهایم و آن را در نمونهای به اجرا گذاردهایم.
ملخص الجهاز:
تصحيح نسخ شعر نيمايي، پاره مصراع ، نحوة شمارش سطور شعر نيمايي درآمد نام «پاره » (اخوان ثالث ، ١٣٥٧: ١٢٤)٣٢ و «پارة غيرمسـتقل » (همـان ، ١٣٥٧: ١٢٦) را اخـوان در مقالۀ «نوعي وزن در شعر امروز فارسي» براي مصرع هايي که مستقل نيستند و به دلايلي بـه چند پاره تقسيم شده اند، به کار برده است .
٤ ـ بررسي کاربرد پاره مصراع در برخي از اشعار نيما تا بدين جا مطرح شد که نيما و شاگردان حقيقي او براي پاره مصـراع تعريفـي مشـخص و کاربردي داشته و دارند که ما در اين مقال و به زعم خويش ، آن تعريف را ارائه کرديم : «پـاره مصراع از نظر وزني، بخشي از مصراعي است که از آن جدا افتاده است ؛ ازاين رو، نه بـا رکـن اصلي سازندة آن مصراع شروع ميشود و نه از ابتداي سطر آغاز ميگردد چون ايـن هـر دو، ويژگي خاص مصراع در شعر نيمايي هستند».
(بحر رمل سالم نيمايي) است ؛ سطر «به کجاي اين شـب تيـره بياويزم قباي ژندة خود را» در ميانۀ سطر جاي گرفته است ؛ اين در حالي است که اين مصـراع با رکن سالم «فاعلاتن » ـ نيما در اين مصراع از اختيارات وزني بهره بـرده ـ آغـاز شـده اسـت ؛ ازاين رو، سطر شعري فوق الذکر يک مصراع محسوب ميگردد و بايد در اين قطعـه از آغـاز سطر نوشته شود؛ بدين ترتيب ، هر دو نسخۀ طاهباز ١٣٧٥ و عظيمي ١٣٨٤ نيازمند تصحيح اند.